Eyüp Yalur / Yazarın diğer makaleleri için tıklayınız
Birinci Dünya Savaşı’nın ortalarında İngiltere’den Sir Mark Sykes ve Fransa’dan M. George Picot tarafından hazırlanan kendi isimleriyle anılan Sykes -Picot Antlaşması; Ortadoğu’yu yeniden şekillendirmenin başlangıcı ve Kürt halkının ülkesi ve milleti ile dörde bölünmesine giden yolu döşeyen dizli antlaşmadır.
İbn-i Haldun’a atfedilen “Coğrafya kaderdir” sözü adeta Kürt coğrafyasında anlam bulmuştur. Yeraltı ve yer üstü zenginlikleri, önemli tarihi ve turistik ören yerleri, önemli akarsulara, tarım arazilerine sahip bu halkın çocukları ülkelerinin zenginliklerinden yararlanamayarak, ülkelerinin topraklarını dikenli tellerle, beton bariyerlerle, mayın tarlaları ile bölen yapay sınırlar arasında yaptıkları ve yasal kabul edilmeyen ticareti yapan, başkalarının, tüccarların alıp sattıkları ürünleri taşıyarak hayatlarını riske eden Kürt işçilere verilen isimdir, Kolber.
Türkiye’de kaçakçı ya da katırcılar, İran’da kolber olarak isimlendirilirler.
Kolberler, fakir Kürt işçiler özellikle İran başta olmak üzere Irak, Suriye, Türkiye sınırları boyunca kaçak yollarla sırtlarında veya binek hayvanları ile eşya taşırlar.
Yaşları 15- 75 arasında değişen kolberlerin önemli bir kesimi iş bulamayan üniversite mezunlarıdır.
Kolberlik yoksul Kürt köylülerinin tek geçim kaynağıdır. Kolberlerin medya organlarına verdikleri mülakatlarda yaşadıkları sürece ne pahasına olursa olsun bu kolberliği yapacaklarını söylüyorlar. Çünkü yaşadıkları bölgelerde iş sahası fabrikalar, atölyeler olmadığı için bunu kendilerine iş edindiklerini söylüyorlar.
Her yıl onlarca kolber ya ülkelerin sınır muhafızları tarafından açılan ateşle ya soğuk kış şartlarından, tehlikeli dağlık alanlarda geçirdikleri kazalar ve mayınlara basmaları sonucu ya ölüyorlar ya da sakat kalıyorlar.
İran’da hak ihlallerini takip eden Norveç merkezli Hengaw İnsan Hakları Örgütünün son raporuna göre, 2023 yılında Rojhılat’ın (İran Kürdistan’ı) Sinê, Urmiye, Kirmanşan illerinde 332 kolber İran güçleri tarafından vuruldu. Vurulan bu kişilerden 41’i hayatını kaybetti, 291 kişi ise yaralandı.
Bu ülkeler Kürt kentlerinde başta gençler olmak üzere Kürtleri yaşamsal haklardan mahrum bıraktıkları için adeta kolberlik yapmaya teşvik ediliyorlar.
İran’daki kolberlik Türkiye’de kaçakçı ya da katırcılar olarak adlandırılırlar.
Roboski kaçakçıları da Türkiye’nin kolberleridirler.
Şırnak’ın Uludere ilçesine bağlı Roboski köyünden Irak sınırına kaçakçılık yapmak için geçen köylülerin üzerine savaş uçaklarından bombalar yağdırıldı. O bombardıman da 17’si çocuk 34 kişi hayatını kaybetti. Roboski katliamı olarak anılan olayda yaşamını yitiren 34 kişiden 28’i Encü ailesi mensuplarıydı.
Kürt illerinde işsizlik ve ekonomik kriz derinleştikçe kolberlik yapan yoksulların sayısında da artış görülmektedir.
Yüz binden fazla insan geçimini kolberlik ile sağlıyor. Kolberler gece saat 03:00 ile 04:00 arasında yola çıkarak kervanlar halinde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimine, Türkiye’deki sınır Kürt illerine geçiyorlar. Toplanma alanlarında taşıdıkları yüklerini eşyalarını tüccarlara teslim ediyorlar, varsa karşı tarafa gidecek yüklerini alarak yine ölüm sınırını geçerek geldikleri yere geri dönüş yapıyorlar.
Kürtler için toplumsal bir yara olan kolberlik, bu ülkeler için ekonomik, sosyal, siyasal, güvenlik sorunu teşkil etmektedir.
Sosyolojik bir vaka olarak değerlendirilen kolberlik sorununu çözmeye yönelik ekonomik adımlar atılırsa halkın refah düzeyi yükselirse bu toplumsal yara çözülmüş olur.
