Amadekar: Rûmet Med / Sînemaya Serbixwe
Ziman û peyvan jî wekî her tiştî di nav guherîneke domdar de ne, weke encama xwezaya jiyanê diguherin û vediguherin, û li gorî şert û mercên cîhanê teşe digirin. Li ser cîhanê ti tiştî wekî berê namîne û encama dîyalekîkê ye ku her tişt bi demê re, wekî peleke payîzê na jî pitikeke/î nû hatiye cîhanê, diguhere û vediguhere, xwe nû dike û şikileke nû digire û geşedana xwe didomîne.
Zimanê Kurdî, yek ji zimanên qedîm ên malbata zimanên Hind-Ewropyayê (Aryan) û ên cîhanê ye û di navbera zimanên Arî yên Hindî de cih digire. Malbata Zimanên Aryan du beşa bingehin; Ewropa û Asyayê; bi sedan ziman û zaravayan pêk tê. Ev du beşa bingehîn jî di nav xwe de 4 komên zimanan; Zimanên Hînd û Ewropayê, Zimanên Latîn, Zimanên Germen û Zimanên Silav ve pêk hatiye. Zimanên Hînd û Ewropayê jî di nav xwe de weke du beşên bi navê “Zimanên Hindî” û “Zimanên Îranî” tê binavkirin. Li cîhanê ji zêdetirî 2.5 mîlyar kesan zimanên Hind-Ewropayê diaxivin.* Lewma zimanên Kurdî û Îngîlîzî di heman malbata zimanan de ango malbata zimanên Hind Ewropayê de ne, zimanê Kurdî di koma zimanên Arî/Îranî de û zimanê Îngîlîzî jî di koma zimanên Germenî de cih digirin. Ji ber vê yekê di nav her du zimanan de gelek peyv û lêker wek hev in an jî nêzî hev in.
Hin peyvên din Kurdî û Îngîlîzî ku nêzî hev in;
Alfabe: Alphabet
Al: Flag
Avrêl: April
Ba: Blow
Baran: Rain
Bazar: Bazaar
Belek: Black
Bî: Beech
Bûyîn/Bûn: Being
Cihû: Jew (Ceu)
Cûn: Chew
Çar: Four
Çeng: Chin
Çerm: Derm
Çivîk/Çûk:Chick
Dem: Time Di (Destpêka Daçekê): The
Derî: Door
Dot: Daughter
Du: Two
Erd: Earth
Erk: Werk
Êş: Ache
Eylo: Eagle
Firî: Fly
Germ: Term
Gewr: Gray
Girîn: Cry
Hebûn: Have
Heşt: Eight
Hêvî: Hope
Hine: Henne
Hingiv: Honey
Hiş/Heş: Head
Hol: Home
Karker: Worker
Kiras: Dress
Kom: Community
Kort: Court
Ku Derê: Where
Kurt: Short
Lêkolîn: Calling
Lib: Pill
Mayîn: Remain
Mader: Mother
Mêrkirî: Morried
Min: My/Me
Mirî: Mortal
Navik: Navel
Neh: Nine
Neherdu/Neduya/Nedu: Neither
Neynûk: Nail
Nêgir/Negewr: Negro
Niha: Now
Nêzîk: Near
Nû: New
Penûs: Pencil, Pen
Pirtûk: Book
Pronav – Pronaun
Poz: Nose (Noz)
Qal/Kal: Call
Qetîn/Qet/Qutkirin: Cut
Rast: Right
Rica: Request
Rê: Road
Rûbar: River
Rût: Nude (Nut)
Sol: Shoe
Şand: Send
Tarî: Dark
Ten: Deh
Tîre: Tribe
Tu: You
Vir, Vê derê: Here
We: We
Xezal: Gazalle
Xwedê/Xwodê: Good
Xwest: Want
Hin peyvên Îngilîzî û Kurdî yên nêzî hev in:
Angry – Ingirî
Bear – Bîr anîn
Belive – Bilêv kirin
Better – Bêtir
Brisk – Brûsk
Brow – Birû
Commen – Kom
Core – Kor
Door – Der
Double – Du lib
Drop – Dilop
Egg – Hêk
Hair – Hirî
Held/Hold – Hildan
Horse – Hesp
Hush – Huş
Juvenile – Civan
Leg – Ling
Lip/Leb – Lêv
Man – Mêr
Name – Nav
No – Ne/Na
Nos/Nourishing – Noşik
Now – Niha
Paw – Pê
Peda – Pêda
Poly – Pir
Robbery – Rêbir
Rowdy – Revde
Shame – Şerm
Shrewd – Şured, Zana
Slide – Zelîn
Slop – Şlope
Star – Stêr
Tail – Dêl
Toll – Tol
Two – Du
Çavkanî:
“Ferheng” / D. Îzolî – Weşanên Deng. (1992)
“Ferheng (Sözlük)” / Zana Farqînî – Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê. (Çapa Nehemîn, 2015)
“Rêbera Rastnivîsînê: Komxebata Kurmancîyê” / Kolektîv – Weqfa Mezopotamyayê. (2019)
Ferhenga Kurdî – WQFerheng
“Comprehensive Turkish English Dictionary” / Dr. Pars Tuğlacı – Abc Kitapevi. (1991)
“Macmillan Dictionary” / Willam D. Halsey – Abc Kitapevi. (1988)
https://ku.wikipedia.org/wiki/Ziman%C3%AAn_hind_%C3%BB_ewrop%C3%AE
*https://rumetmed.blogspot.com/2019/12/peresin-u-gesedana-peyvan-peyva.html
Sînemaya Serbixwe – www.sinemayaserbixwe.com
