“Gelin önce birbirimizi anlayalım… Gelin önce birbirimizin acılarına saygı gösterelim… Gelin önce birbirimizi yaşatalım,” diyen Ahbarik Hrant Dink katledileli tam 11 yıl oldu…
Yani cinayetin 11. yılındayız ve her şey hâlâ olduğu yerde…
HRANT’IN KOLEKTİF KATLİNİN ANATOMİSİ
TEMEL DEMİRER / Yazarın diğer makaleleri için tıklayınız
CİNAYETİN HİKÂYESİ
“FAİLİ MEÇHUL”(?) DENİLEN CİNAYET
SORU(N)LAR, SAPTAMALAR VE “KORUMA(SIZLIK)
YARGI SÜRECİNİN (MALÛM) GARİPLİKLERİ
CİNAYETİN CEMAATE YIKILARAK AKLANMASI!
KANITLARIYLA DEVLET CİNAYETİ
HRANT ETKİSİ VE BUGÜN
HRANT’IN KOLEKTİF KATLİNİN ANATOMİSİ[1]
TEMEL DEMİRER
“ölmez imiş bizim için ölenler.”[2]
“Gelin önce birbirimizi anlayalım… Gelin önce birbirimizin acılarına saygı gösterelim… Gelin önce birbirimizi yaşatalım,” diyen Ahbarik Hrant Dink katledileli tam 11 yıl oldu…
Yani cinayetin 11. yılındayız ve her şey hâlâ olduğu yerde…
“Tecellisi” konusunda birçok lafın edildiği “adalet(leri)” yine ve bir kez daha sınıfta kaldı…
Bu noktada “Bir kez daha düşündüm… Hrant öldü mü, diye… Hayır Hrant ölmedi!.. Onu öldüremediler… O yaşıyor… Yaşadığı içindir ki, her yıl ‘derin devletin’ üzerindeki örtü biraz daha yırtılıyor… Yurttaşlarını katledenler yavaş yavaş belirginleşiyor, faili belli cinayetlerin arkasındaki derin ilişkinin sırrı giderek daha da görünür hâle geliyor!”[3] diyen Fikri Sağlar gibi düşünmüyorum, düşünemiyorum!
Ahbarik Hrant’ın katlinde ilişkin hiçbir şey “görünür” değil; elbette katil belli olsa da!
Kolay mı? Dönemin Trabzon İstihbarat Şube Müdürü Engin Dinç’in hâlâ ve utanmadan, “… ‘Düşünce aşamasındayken neden bir şey yapmadınız’ suçlamasıyla karşılaşıyoruz. Kaderin önüne geçemezsiniz,”[4] diyebildiği yüzsüzce suyu bulandırma çabalarıyla karşı karşıyayız…
Bunda şaşırtıcı hiçbir şey yok. Çünkü İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen duruşmanın 4. celsesinde Hrant cinayetinin azmettiricisi Yasin Hayal’in, “Dink Ailesi’nden ve Orhan Pamuk’tan özür diliyorum,” derken;[5] ESP ve SGDF üyelerine yönelik 4 Aralık 2015 sabahı gerçekleşen polis operasyonlarında insanların “Dink, Deniz Gezmiş, Mahir Çayan anmaları”[6] gerekçesiyle gözaltına alındığı bir coğrafyada yaşamak zorundayız!
Evet, Ahbarik Hrant’ın cinayetinin çözülmesini engelleyenler, benzer yöntemlerle Diyarbakır Barosu Başkanı Tahir Elçi’yi, 28 Kasım 2015’te Dört Ayaklı Minare önünde basın açıklaması yaparken öldürdüler. Ömrünü faili meçhuller ve cezasızlık politikası ile mücadeleye adayan hukukçu ve insan hakları savunucusu Elçi’nin dosyası tozlu raflarda bekliyor. Soruşturmada hiçbir ilerleme kaydedilemezken fail veya failler bulunamadı;[7] tıpkı Hrant gibi…
Bu(nlar) tesadüf olamaz; coğrafyamızda Ermeni ve Kürt ya da öteki olmak faili (belli) meçhullerin garantisidir.
“Neden” mi? Lafı dolaştırmadan, Dink’in katledilmesinin 9. yılında Ankara Yüksel Caddesi’ndeki anmada ifade ettiğim gibi söyleyeyim:
“Hrant Ermeni Soykırımı var dediği için katledildi. Hrant soykırımcı Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından, İttihat ve Terakki’nin uzantısı Türkiye Cumhuriyeti tarafından katledildi. Hrant’tan söz edenler Ermeni Soykırımından söz etmezlerse, Hrant’tan söz edenler tarihsel bir yüzleşmede Ermeniler için tazminat hakkından söz etmezlerse yarım gerçekten söz ediyorlar ki bu bir gerçek olamaz. 9 yıl sonra, 9 yıl önce yaptığım ve büyük bir onurla 301 den yargılandığım davada dediğim gibi bir kere daha haykırıyorum bu devlet Hrant’ ı Ermeni Soykırımı var dediği için katletti. Dink katliamı Türkiye’de Ermeni Soykırımının devam ettiğinin kanıtıdır. Eğer bunları bu kadar net koyamazsak, Tahir Elçi’nin katliamından Kürtlerin Sur’da, Kürtlerin Hakkâri’de Kürtlerin kendi topraklarında nasıl katledildiklerinden yarım ağız bahsetmiş oluruz. Artık gerçekleri olduğu gibi, eğip bükmeden korkmadan ve diz çökmeden haykırmak zorundayız. Bir avuç olabiliriz, onlar çok olabilir, onların tankları topları olabilir ama dünyanın hiç bir yerinde tanklar ve toplar gerçeği teslim alamadı. Gerçeği bir kere daha söylüyorum; Hrant’ın katili devlettir. Hrant’ı Ermeni Soykırımı var dediği için katletmiştir ve bugün Kürtler katledilmektedir. Kürtler kendi topraklarında öz talepleri için katledilmektedir. Hep birlikte haykırmak zorundayız kahrolsun katil devlet, bu devlet katildir, bu devlet halkların kardeşliğin, eşitliğin, özgürlüğün düşmanıdır.”[8]
Aslında mesele bu kadar “basit” ve net…
CİNAYETİN HİKÂYESİ
Agos gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Dink’in 19 Ocak 2007’de geliyorum diyen bir suikast ile katledilmesinin üzerinden yıllar geçti. Oluşturulan linç ortamı, İstanbul Valiliği, Perinçek, Veli Küçük ve Kerinçsiz grubunun hedef göstermelerinin ardından asker-polis-Alperen Ocakları-Ülkü Ocakları ortaklığıyla Dink, Halaskar Gazi Caddesi’nde katledildi. Cemaat-AKP iktidarı cinayetin ardındaki İstanbul ve Trabzon istihbaratını, Trabzon Jandarması’nı, polisi ve muhbirleri yıllarca kolladı. Adalet çağrılarına kulak tıkadı. Ermenileri, diğer azınlıkları, muhalefeti sindirmek için planlanan suikastin taşlarını yargı, medya ve hükümet bileşenlerinin nasıl döşediği ise ibretlik…
Dink’in katliyle sonuçlanan linç ortamı için 6 Şubat 2004’te Agos gazetesinde yayınlanan “Sabiha Hatun’un Sırrı” başlıklı haber kullanıldı. Agos’ta dikkat çekmeyen haber, 21 Şubat’ta Hürriyet gazetesinde Ersin Kalkan’ın imzasıyla, “Sabiha Gökçen mi Hatun Sebilciyan mı” başlığıyla Agos kaynak gösterilerek yayınlandı. Dink’in konuyla ilgili kişisel yorumunu da içeren haber geniş yankı uyandırdı.
Genelkurmay Başkanlığı aynı gün yaptığı açıklamada, söz konusu haberi “milli birlik, beraberlik ve değerler açısından tehlikeli” buldu. Haberin Hürriyet’te yayınlamasından 3 gün sonra ise Şişli Cumhuriyet Başsavcılığı’na ırkçılar (Perinçek, Veli Küçük ve Kerinçsiz grubu), suç duyurusunda bulundu. 24 Şubat 2004 günü, İstanbul Valiliği’ne çağrılan Dink, Vali Yardımcısı Ergün Güngör ve yanındaki MİT mensubu tarafından tehdit edildi. Birgün sonra Mehmet Soykan tarafından verilen şikâyet dilekçesi üzerine Şişli Cumhuriyet Savcılığı tarafından Dink’in başka bir yazısı için “Türklüğü aşağılamak” suçlamasıyla TCK’nin 301. maddesinden dava açıldı. 26 Şubat 2004’te de Agos önünde toplanan Ülkü Ocakları’na mensup bir grup, tehditler içeren pankartlar açarak gösteri yaptı. 301. maddeden açılan dava boyunca tehditler artarak sürdü. İktidarın Adalet Bakanı Cemil Çiçek ise 301’in mimarı ve Ermenileri hedef gösteren isimlerden biriydi.
Dink’e dava yolunu açan izin kararının altında dönemin Adalet Bakanlığı Müsteşarı Fahri Kasırga’nın imzası vardı. Kasırga’nın adı, Ergenekon soruşturmasında Veli Küçük’le yaptığı samimi telefon görüşmesinde geçiyordu. Soruşturmayı yürüten Şişli Cumhuriyet Savcısı Turgay Evsen, düzenlediği iddianame ile Dink hakkında Şişli 2. Asliye Ceza Mahkemesi’ne iddianame sundu. İddianamede Dink’in işlediği iddia edilen suç ise “Türklüğü neşren tahkir ve tezyif etmek” oldu.
Hedef gösterenlerin sözcüsü gibi davranan Yargıtay Ceza Genel Kurulu, Dink’in “Türklerin kanına pis diyerek aşağılayan bir Ermeni” olduğuna hükmetti. Bu dava süreci göz göre göre cinayeti de hazırlıyordu.
Cinayetin üzerinden yıllar geçse de, arkasındaki devlet örgütü, tam olarak ortaya çıkmış değil. İktidar siyasi hedefleri için Ergenekoncularla anlaşma yaptığından sadece cinayet sürecinde yer alan Gülen Cemaati üyeleri yargılandı. Yıllarca kamera görüntülerindeki istihbarat ve jandarma üyeleri de kamuoyundan gizlendi.
Dink, “beyaz bereli” bir tetikçi tarafından katledildi. Tetikçi Ogün Samast’ın olay günü yalnız olmadığı ilk görüntülerden anlaşılıyordu. 2016’da jandarma ve istihbarat keşif görüntüleri çıktı.
Trabzon Jandarma, Emniyet ve İstanbul Emniyet görevlilerinin, Dink cinayetinin işleneceğini ayrıntılarıyla bildikleri ortaya çıktı. Cinayeti işleyecek ekibi, muhbirler üzerinden hazırladıkları belirlendi. Belgelerin eksik gönderildiği, bazı belge delillerin yok edildiği, belgelerde tahrifat yapıldığı, sahte belgeler düzenlendiği, arşivlerde temizlik yapıldığı suikast sonrası ortaya çıkan detaylar oldu. Soruşturmanın ilerleyen aşamalarında Celalletin Cerrah’ın başında olduğu İstanbul Emniyeti’nde sahte rapor düzenlendiği de belirlendi.
5 yılda görülen 25 duruşma sonunda 17 Ocak 2012’de mahkeme, bütün sanıkların “silahlı terör örgütüne üye olmak” suçundan beraatine karar verdi. Bu dönemde AKP ile Cemaat koalisyonu sürüyordu. Yasin Hayal, “Dink’i tasarlayarak öldürmeye azmettirmek” suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Erhan Tuncel, 10 yıl 6 ay hapse mahkûm oldu. Aynı gün tahliye edildi. İstanbul 5. Ağır Ceza Mahkemesi, sanıkları yeniden yargılamaya başladı.
14 Eylül 2010’da AİHM, ölümünden önce Dink’in ve daha sonra ailesinin yaptığı 5 ayrı başvuruyu ele aldı. Türkiye, Dink ailesine 113 bin Euro tazminat ödemeye mahkûm edildi.[9]
2013 sonlarında Cemaat’e savaş açılınca suikast de Cemaat’e yıkılmak istendi. Soruşturmada önemli bilgiler paylaşıldı. Bunlardan biri tetikçi Ogün Samast’ın İstanbul’a gittiği sırada Trabzon İstihbarat Şubesi’nden çok sayıda görevlinin terminalde bulunduğunun ortaya çıkmasıydı. Jandarma görevlilerinin Dink’in evinin çevresini de cinayetten önceki dönemde izledikleri ortaya çıktı. Yine cinayet gününe ait silinen banka kamera kayıtlarına ilişkin tutulan tutanak bulundu. 15 Temmuz girişiminden sonra ise soruşturma genişletildi. Trabzon Jandarma İstihbarat müdürlüğü görevlilerinin de olduğu 10 kişi tutuklandı.
Cemaat ile koalisyon sürecinde cinayette ihmal ve sorumlulukları olan kamu görevlilerinin soruşturulması bir yana, sorumlular çeşitli görevlere terfi ettirilerek ödüllendirildi. Dönemin İstanbul Valisi Muammer Güler Kamu Güvenliği Müşteşarlığı’nın ardından İçişleri Bakanı yapıldı.[10]
“FAİLİ MEÇHUL”(?) DENİLEN CİNAYET
“Dink’i kim öldürdü?” sorusunu dillendiren Tolga Şardan’a göre, “Trabzon – Ankara – İstanbul hattında oluşturulan bir sistemin kurbanı”ydı.[11] Yani cinayetin fail(ler)i belliydi…
Hatırlayın: Dink’in hedef hâline getirilmesi sadece Sabiha Gökçen haberiyle olmadı. Öldürülmesi, bir grup bilgisiz, sorgusuz gencin “milliyetçi duygularının” depreşmesinin sonucu değildi. Ülkenin “amirali” ilan edilen gazetenin bir köşesinde, gazetecilik ilkeleri katledilip cımbızla laf seçilirken Dink hedef gösterildi. Amiralin peşine takılan tekneler de az değildi.
Genelkurmay, Valilik, Milli İstihbarat Teşkilâtı… 2004-2007 arasında, Dink her zaman bu kurumların bir “meselesi”ydi. Gerek resmi açıklamalarla, gerek “sohbet”lerle “ayar çekme”ye çalıştıkları bir gazeteciydi. Fethullah Gülen cemaati ile AKP’nin sıkı fıkı oldukları dönemlerde kendilerine “mesele” etmelerine rağmen, Dink’i tehditlere karşı korumayan, cinayete çanak tutan, başlarını çeviren devlet çalışanlarının yargılanması hep engellendi.[12]
Bu çerçevede Dink’in cinayete uzanan süreçte hedef tahtasına oturtulduğu “Türklüğe hakaret” davasında bilirkişiliği üstlenen Yrd. Doç. Dr. Hasan Sınar, Türkiye’de derin devleti açığa çıkarmak isteyenlerin, Dink davasının üzerine gitmesi gerektiği vurgusuyla, “Türkiye’de derin devleti gerçekten bulmak istiyorsak Dink’in mahkûmiyetine ilişkin kararı veren ve o kararı onayan Yargıtay hâkimlerinin daha sonra hangi noktalara geldiğine bakmak gerekir. Gerçekten derin devlet aranıyorsa o hâkimlere bu kararı aldırtan gücün peşine düşülerek, bu güç ortaya çıkartılmalı” derken;[13] aslî meselenin de altını çizmiş oluyordu!
Yeri geldi tekrarlayalım; çünkü tekrarda fayda var:
Dink, toplumun yüzyıl geciken sorgulamasını bir Ermeni aydını olarak, mecbur kalıp hatırlatması nedeniyle katledildi. Çünkü bu toplum, unutmaya ve kabullenmeye şartlandırılmış bir toplum; aynı zamanda suçun da ortağı…
Evet, Türkiye Cumhuriyeti devleti büyük bir insanlık suçu üzerine kuruldu. 1915 soykırımını planlayan ve gerçekleştiren zihniyet, Türkiye Cumhuriyeti’nin de kurucusu oldu. Aynı zihniyet, soykırım mağduru bir halkın varlığını yok ettiği gibi, mallarına, tarihlerine, anılarına da el koydu. Ve bu, “el koyuş” toplum tarafından da kabul edildi, desteklendi ve ortak olundu. Sistemin temelini oluşturan milli burjuvazi, soykırımdan arta kalan mal varlığı üzerinden oluştu. Yani, herkes suçlu…
1915 Soykırımı, kolektif bir suçtur!… Ve cinayetin ardında yatan İttihatçı ve soykırımcı anlayıştır.[14]
“İyi de bu tabloda adalet mümkün” müdür?
Bakın bu konuda Pakrat Estukyan ne diyor:
“Türkiye’de fevkâlâde siyasallaşmış bir adalet vardır, militan bir adalet vardır. Yargı bütün bürokrasi yapısı gibi devletçi bir misyona sahiptir. Devletin bekçiliğini yapıyor. Bunu yaparken de hukuk ilkelerini yapmamayı sakınca olarak görmüyor.
Düğümü çözmek Mehmet Ağar’ın ifadesiyle duvardaki o tuğlayı çekmek demektir. O duvarın yıkılmasını hiç istemiyor. Mehmet Ağar, Uğur Mumcu’nun eşine böyle bir ifadede bulundu. Uğur Mumcu’nun eşi de ‘çek de yıkılsın’ dedi. ‘Yok’ dedi ‘yıkamayız duvarı.’ Duvar dediği devlettir işte. Bu da aynı şeydir. Bu konu da hiçbir şekilde bizim adalet dediğimiz anlamda bir adalete ulaşmayacak.”[15]
Durum tam da budur ve “karanlık güçler” edebiyatıyla gölgelenip, manipüle edilmeye kalkışılmaktadır.[16]
SORU(N)LAR, SAPTAMALAR VE “KORUMA(SIZLIK)
İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Ali İhsan Horasan’ın, Dink’in emniyette fiş kaydının ve Trabzon’dan cinayet tasarısına ilişkin istihbarat notlarının olduğunu anımsatarak, “Buna rağmen fiş kaydı olsa bile Hedef Şahıslar Programı’na alınması gerekir miydi?” sorusunun[17] yanıtsız kaldığı “dava süreci”ne ilişkin soru(n)ları sıralamakta büyük yarar var:
Dink cinayeti aydınlandı mı? Hayır!
Azmettirici mahkûm oldu mu? Hayır!
Cinayet ihbarını gizlediği öne sürülen polisler ceza aldı mı? Hayır!
Dink’i valiliğe çağırıp uyaran MİT’çiler yargılandı mı? Hayır!
Büyük abi Erhan Tuncel’e ne oldu? Tutuksuz!
Azmettirici Yasin Hayal’e ne oldu? Tutuksuz!
Vd’leri, vb’leri…
Sıkı AKP’li bir ‘Sabah’ yazarı Mahmut Övür’ün bile, “Dink’in öldürülmesi yakın tarihimizin en karanlık ve planlı cinayeti”[18] notunu düşerken; Dink’in katline ilişkin kamu görevlilerinin yargılandığı davada ifade veren Mülkiye eski Başmüfettişi ve Devlet Denetleme Kurulu üyesi Mehmet Ali Özkılınç’ın, Trabzon Jandarma görevlilerinin, kendilerine, inceleme aşamasında direnç gösterdikleri vurgusuyla, “Hazırladığımız raporlarda elimden gelen gayreti gösterdim. Ortada meydan okunurcasına işlenen bir cinayet var,”[19] dediği de unutulmamalıdır!
“Meydan okunurcasına işlenen bir cinayet”te; İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 18 Ocak 2017’de görülen duruşmada Ali Fuat Yılmazer, “MİT’in bu cinayetle ilgili hiçbir bilgi sahibi olmadığı kabul edilebilir mi?”[20] sorusunu ortaya atarken; “Sorumluluğun MİT kısmının ayağı ise bir türlü yere basmadı.”[21]
Geçerken bir bilgi daha vermeliyim: ‘Dink Cinayeti ve İstihbarat Yalanları’ başlıklı kitabında, Emniyet görevlileri Faruk Sarı, Muhittin Zenit, Ali Fuat Yılmazer ve Ramazan Akyürek’i “terör örgütlerine hedef gösterdiği” iddia edilen gazeteci Nedim Şener’e, Yargıtay’ın bozma kararının ardından yeniden görülen davada ceza ertelendi. Oysa önceki yargılamada mahkeme, Şener’in kitaba konu belgelerin kitaptan önce gizliliğinin kalktığı, suç unsurlarının oluşmadığı gerekçesiyle beraatına hükmetmişti. Karara tepki gösteren Şener, mahkemenin erteleme kararının iyi niyetli bir durum olmadığını vurgulayarak, “Burada bir tehdit seziyorum ben. Mahkeme Dink konusunda çalışmamam konusunda tehdit mekanizması oluşturuyor,” dedi.[22]
Hrant cinayetinde gerçeklerin ortaya çıkarılması konusunda “engelleyici tehdit mekanizmasının mahkeme” olduğuna ilişkin iddia çok önemlidir ve kesinlikle de göz ardı edilmemelidir!
Burada durup bir şey daha ilave edelim: Dönemin Trabzon Emniyet Müdürü Reşat Altay, Dink’in öldürüleceği bilgisinin istihbarat görevlilerinde olduğunu; ancak kendisine ne önceki emniyet müdürü Ramazan Akyürek’in ne de Mehmet Kurt kod adlı Yasin Hayal’den bilgi almadığını söylediği[23] durumda Hrant’a ilişkin bir koruma(sızlık) hâli söz konusudur.
Hatırlayın: İstanbul Emniyeti Müdürlüğü’nün Dink davasının görüldüğü İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderdiği yazı, o dönem yazar Orhan Pamuk’a koruma sağlandığını ortaya koymuştu ve Pamuk 2005 yılındaki bir konuşması nedeniyle “Türklüğe hakaret” suçlamasıyla yargılanıyordu. Yazıdaki bilgilere göre Pamuk’un korunma talebi olmamıştı.
Buna dayanarak avukat Hakan Bakırcıoğlu, “Orhan Pamuk’a yönelik yaşanan olaylar dikkate alınarak sağlanan koruma, Dink’e yönelik yaşanan olayların yanı sıra 17 Şubat 2006’de Dink’in saldırıya uğrayacağı somut istihbaratına rağmen sağlanmamıştır,” diye sorarken; kasıtlı bir çifte standartlılığı da ortaya koyuyordu.
Ancak buna rağmen dönemin İstanbul Emniyet Müdürü olan sanık Celalettin Cerrah, “Dink’i korumak benim görevim değil” demiş, “Dink niye koruma istemedi? [Dink avukatlarına-yn] Siz uyarmadınız mı kendisini? Ben biliyorum. Dink’e koruma isteyelim dediler Dink kabul etmedi. Neden kabul etmedi?” diye savunma yapmıştı.
MİT İstanbul Bölge Başkanlığı ise, 22 Aralık 2005’te valiliğe verdiği cevabında Pamuk’un “Ermeni yanlısı görüşleri” olduğunu belirterek, terör örgütlerinin açık hedefi konumunda ve herhangi bir sebepten dolayı can güvenliğinin tehlikede olduğuna dair bir bilgi bulunmadığını kaydetmişti.[24]
Ne koruma(sızlık) değil mi ya?!
YARGI SÜRECİNİN (MALÛM) GARİPLİKLERİ
“Yılan hikâyesine dönen Dink soruşturmasında yıllardır sır perdesi bir türlü aralanamadı,”[25] vurgusuyla ekliyor Canan Coşkun: “Dink davasında değişen bir şey yok”![26]
Aslında her şeyin özeti bu ve böyle!
Kolay mı? Dink davasında sorgulanan dönemin Trabzon İstihbarat Şube Müdür Yardımcısı Hasan Durmuşoğlu’nun, Yasin Hayal ile ilişkili Jandarma görevlileri hakkındaki tüm sorulara, “Bilmiyorum, hatırlamıyorum” yanıtını verirken;[27] eski İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah’ın savunmasında, “Agos Gazetesi’nde çalışan üç sekreterin de ihmalle yargılanmaları gerekir,”[28] veya dönemin Trabzon Jandarma Komutanı Ali Öz’ün, cinayetten 6 ay önce öğrendiği ihbarla ilgili “Dişe dokunur olsaydı kayıtlara girerdi,”[29] sözlerinde somutlanan bir “yargı süreci” bu!
Bu kadar da değil; birkaç şey daha…
i) Dink davasında tanık olarak dinlenen Ogün Samast’ın ifadesinde bahsettiği üçüncü kişinin istihbarat görevlisi olduğu ortaya çıktı.[30]İfadesinde ismi hiç duyulmamış üçüncü kişi olarak tanımlanan bir kişiden bahseden Samast, bu kişinin cinayetten bir saat sonra Yasin Hayal’in telefonlarını sistemden kontrol ettiğini, bu kişinin cinayetten hemen sonra Hayal’in telefonunu nereden bulduğunu ve Hayal’in bu olaya karıştığını nereden bildiğini sordu. Samast olaydan dakikalar sonra 3 ilden Yasin Hayal’in telefon numarasının sorgulandığını belirtti. Bunun açıklığa kavuşturulması gerektiğini belirten Samast, “Çünkü ben daha yakalanmamışım ve cinayet konusunda hiçbir bilgi yok. Ama cinayetten çok kısa bir süre sonra bu kişi cinayetin azmettiricisi Yasin Hayal’in telefonunu buluyor ve sorguluyor. Bu kişi kimdir? Kiminle bağlantısı vardır? Ona Hayal’in ismini kim verdi? Bu olayın yapılacağını nereden biliyorlar?” dedi. Bu kişinin “istihbarat görevlisi” olduğu, gözaltına alınarak ifadesinin alınacağı öğrenildi.[31]
ii) Dink’in katledilmesiyle ilgili mahkemenin cinayetin işlendiği sırada Ogün Samast’ın arkasından geldiği iddia edilen kişinin sanıklardan Osman Hayal olup olmadığını tespiti için olay yerine ait kamera görüntüleriyle ilgili rapor istediği TÜBİTAK’tan ses yok.[32]
iii) “Benim yaptığım ihbar Dink’in korunması içindi, korunmadı” diyen Erhan Tuncel, cinayetten sonra yapılan telefon görüşmesinin basına servis edildiği, ardından televizyonlarda derin devlet tartışmalarının yapıldığı vurgusuyla şunları söyledi: “Cinayet konusunda aynı gün bilgi verilmiyor. Benim takip etme görevim yok. Benden yazılı belge alınması lazım, benden yazılı belge istenmedi. Zeynel’in bilgisi var, yazılı alınmıyor. İlişik kesildiğinde bildirilmiyor. Olaydan sonra aranıyorum, gayri yasal yollardan İstanbul’a getiriliyorum. Sıralı bir zincirleme var.”[33]
“Sıralı bir zincirleme” saptamasının altı defalarca çizilmeli!
Eski İstihbarat Daire Başkanı Ramazan Akyürek, sorgu sırasında Celalettin Cerrah’ın kendisinden evrak imha talebini dönemin Başbakanına da aktardığını söyledi…
Duruşmada savunma yapan Mülkiye Başmüfettişi Şükrü Yıldız da dönemin Trabzon Jandarma Komutanı Albay Ali Öz’ün soruşturmanın sağlıklı yürütülemediği gerekçesiyle görevden alınmasını talep ettiğini ancak talebinin reddedildiğini belirtti…[34]
14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde tanıklık yapan eski Polis Başmüfettişi Levent Yarımel, kamu görevlilerinin sorumluluğunun tespiti için gerekli olan “log kayıtlarının” kasıtlı olarak silindiğini söyledi…[35]
Oysa, dönemin Trabzon İstihbarat Şube Amiri Ercan Demir, “Eldeki bilgilerden bu cinayet maalesef engellenemedi,”[36] dememiş miydi?
Ogün Samast, soruşturma aşamasında savcılıkta verdiği ifadesinde, kamu görevlilerine ilişkin soruşturma nedeniyle dönemin İstihbarat C Şube Müdürü Ali Fuat Yılmazer ve eski İstihbarat Daire Başkanı Ramazan Akyürek’in etkisinin kalmadığını, içinde olduğu korkuyu yenerek konuşmaya karar verdiği vurgusuyla, Dink cinayetinden 1 hafta önce Yasin Hayal ile birlikte Erhan Tuncel’in evine gittiklerini, Tuncel’in burada Dink’in 5-6 adet fotoğrafı ile adres bilgilerinin bulunduğu dosyayı kendisine verdiğini belirtmişti. Tuncel’in Hayal’e “Ramazan Akyürek ve Fuat Müdür arkamızda” dediğini duyduğunu kaydetmişti. Tuncel’in evinden çıktıktan sonra konuyu Hayal’e sorduğunda, Hayal’in kendisine “Ramazan Akyürek ve Ali Fuat Yılmazer arkamızda, hatta İstanbul Emniyet amiri biliyor, sırtımız sağlam,” dediğini aktarmıştı.[37]
Bu noktada avukat Hakan Bakırcıoğlu’nun, “Şimdi, bu organizasyon kimlere uzanıyor? Emri veren kim ya da kimler? Bunların araştırılması gerekiyor. Şu açık, ortada bir organizasyon var,”[38] sorusu ortadayken; hâlâ her şey “faili meçhul” bırakılıyor.
Hatırlayın: Dink cinayetinden sonra siyasi suikastlara kurban gidenlerin aileleri hep şunları anlatmıştı: “Benzer şeyleri bizler de yaşadık, ifadeler kayboldu, deliller yok edildi, fail olarak birileri, yönlendirme amaçlı belgeler gösterildi.”[39]
“Adalet” dediklerine ilişkin yargı sürecinin (malûm) gariplikleri coğrafyamızda sürpriz falan değildir: Ümit Kaftancıoğlu, Abdi İpekçi, Bahriye Üçok, Sabahattin Ali, İlhan Erdost, Musa Anter, Metin Göktepe, Kemal Türkler, Doğan Öz, Turan Dursun, Uğur Mumcu, Ali İsmail Korkmaz, Abdullah Cömert, Mehmet Ayvalıtaş, Metin Lokumcu ve Dink coğrafyamızın değişmeyen gerçekliğinin altını çiziyor hala…
Kolay mı? Açılan davalar, zamanaşımına uğratılıyor. Cezasızlık kültürü oluşturuluyor, sorumluluğu olan idari yetkililer ile kolluk görevlileri cezalandırılmıyor. Adalet, “hâlen yerine oturmayı” bekliyor…
Tam da bu noktada Aydın Engin, “28 Nisan 2015 tarihinde, Dink cinayetinin kaçıncı olduğunu unuttuğum ve saymaktan da vazgeçtiğim duruşmalarından biri vardı. Davaya bakan İstanbul 5. Ağır Ceza Mahkemesi cinayeti aydınlatmamak, ille de aydınlatılacaksa “Bari bunu yapan ben olmayayım” hesabı ile bir duruşmayı daha geçiştirdi… Soykırım ile Hrantkırım arasında dağlar mı var?”[40] sorusunu dillendirirken; “Hrant dendiğinde aklıma sadece onun öldürüldüğü ve cinayetin ardından sergilenen pişkinlik geliyor” vurgusuyla Ümit Kıvanç ekliyor:
“Bu bir dava değil müsamere. ‘Dink cinayeti davası’ adı verilmiş bu müsamerede rol alıyoruz. Bu müsamereye müsamere dediğimiz için kimileri abarttığımızı düşünebilir. Ne de olsa mahkemedir, diye geçebilir insanların aklından. Ben size söz konusu müsamereden, kara mizahın doruğuna ulaştığı bir örnek anlatayım da her türlü şüpheniz dağılsın.
Biliyorsunuz veya söyleyince hatırlayacaksınız: Meşhur bir ‘valilikte tehdit’ olayı var, Hrant’ın öldürülmesine giden süreçte. Sabiha Gökçen’in Ermeniliğine ilişkin haber üzerine Hrant İstanbul Valiliği’ne çağrılmış, orada vali yardımcısı Ergun Güngör’ün odasında iki MİT’çi tarafından, usûlüne uygun şekilde ‘ikaz edilmiş’ti.
Devlete sorarsanız, bu, Hrant’ın selameti için yapılmış bir uyarıydı. Ancak hakikât istiyorsanız devlete sormazsınız herhâlde, niye soracaksınız!.. Hepimiz biliyoruz ki, bu, Yasin Hayal’in mahkeme girişinde ‘Orhan Pamuk akıllı olsun’ diye bağırmasıyla aynı şeydi. Hrant’a ‘akıllı ol!’ demişlerdi. Cinayete giden yolda sembolik uğraklardan biri olan tehdit, aynı zamanda, yaklaşan eylemin ‘resmi’ niteliğinin ispatı niteliğindeydi.
Mahkemede Dink ailesinin avukatları, nice uğraşlardan sonra, mahkeme heyetine taleplerini kabul ettirebildiler, mahkeme, ‘şu şu şu tarihte valilikte Dink’le görüşen iki kişinin isimleri ve görevlerinin’ İstanbul Valiliği’nden sorulmasına karar verdi. Soruldu da. Dönemin İstanbul Valisi Muammer Güler, mahkemeye bir sayfalık bir cevabi yazı gönderdi. Yazıda her şey vardı ancak sorulan sorunun cevabı, yani iki kişinin isimleri ve görevleri yoktu.
Avukatlar mahkeme heyetine, ‘sorunun cevabı alınmadı, tekrar sorulsun’ dediler. Hâkim, gelen yazıyı gösterip, ‘İşte cevap’ dedi. ‘Sorduk, valilik de cevap verdi, dolayısıyla bir daha sormamıza gerek yok.’
Fıkra değil, espri değil, hiç eğlenceli değil. Böyle işte, yıllardır boyuna top çevrilen, hepimizle alay edilen o müsamere…”[41]
CİNAYETİN CEMAATE YIKILARAK AKLANMASI!
Yargı sürecinin (malûm) garipliklerine eklenmesi gereken bir diğer boyut da; AKP’li Markar Esayan’in, “Kayıplarımız siyasi amaçlara ulaşmak için üzerinde zıplayacağımız bir tramplen değildir.”[42] “… ‘Hrant’ın ‘arkadaşları’ ve Agos ‘Bu cinayet paralele sığmaz’ yazıları yazıp manşetler atacaklarına bu kritik soruları gündemleştirsinler,”[43] demagojisiyle cinayetin cemaate yıkılması girişimidir.
Bunlara ek olarak, cinayette AKP’nin sorumluluğunu Oral Çalışlar[44] gibilerin aklamaya kalkıştığı operasyona ilişkin birkaç veri de şöyle:
i) Dink katledilmesine ilişkin yürütülen soruşturma kapsamında gözaltına alınan dönemin İstanbul jandarma istihbarat görevlisi Hacı Şefik Şimşek ile Bekir Yokuş, kasten öldürme, FETÖ silahlı terör örgütü üyesi olmak, ve anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme suçlarından 2. Sulh ceza hâkimliğince tutuklandı.[45]
ii) Dink cinayeti davasında tutuklu sanık Ramazan Akyürek ifade verdiği sırada duruşmaya verilen ara sırasında, duruşmada olmayan ancak bu mahkemenin üyesi olan Bünyamin Karakaş’ın, “Fetullahçı Terör Örgütü’ne (FETÖ) yönelik” soruşturma kapsamında odasından gözaltına alındığı öğrenildi.[46]
iii) Dink cinayeti soruşturma savcısı Gökalp Kökçü, cinayette sorumluluğu olduğu iddiasıyla soruşturmaya katıp takipsizlik verdiği kamu görevlilerini ByLock kullanıcısı olduğu iddiasıyla tekrar soruşturmaya ekledi.[47]
iv) Dink’in öldürülmesine ilişkin açılan dava haricinde yürütülen soruşturmada 3’üncü iddianame de hazırlandı. İddianamede cinayetin FETÖ ile bağlantısına dikkat çekildi. 51 sanıklı iddianamede bir numaralı şüpheli ise Fettullah Gülen’ken iddianamede; eski savcı Zekeriya Öz, kapatılan ‘Zaman’ gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Ekrem Dumanlı, gazeteciler Adem Yavuz Arslan, Ercan Gün, Faruk Mercan, Muammer Ay, avukat Halil İbrahim Koca ile meslekten ihraç edilen Tuğgeneral Hamza Celepoğlu, dönemin Trabzon İl Jandarma Komutanı Ali Öz, Trabzon Jandarma İstihbarat Şube Müdürü Metin Yıldız, İstanbul Jandarma İstihbarat görevlisi yüzbaşı Muharrem Demirkale ile cinayet döneminde İstanbul ve Trabzon’da çalışan jandarma görevlileri Yavuz Karakaya, Ecevit Emir, Ali Barış Sevindik, Eyüp Temel, Metehan Kadir Yıldırım, Veysel Şahin, Önder Araz, Osman Kırçalı, Ergün Yorulmaz, Atilla Güçlüoğlu, Birol Ustaoğlu, Metin Balta, Murat Bayrak, Yüksel Avan, Volkan Şahin, Ünsal Gürel, Şeref Ateş, Okan Şimşek, Hüseyin Yılmaz, Gazi Günay, Cevat Eser, Adnan Acar, Rahmi Özer, Mustafa Küçük, Musa Yıldırım, Mikdat Özbek, Emre Cingöz, Yusuf Bozca, Abdullah Dinç, Bekir Yokuş, Hacı Şefik Şimşek, Niyazi Malkoç, Resül Kütükoğlu, Ahmet Faruk Aydoğdu ile bir yayınevinin sahibi olan Adem Sarıgöl ve cinayet döneminde çeşitli rütbelerde görevli polisler Tefik Cantürk, Ahmet Çetiner, Metin Balta, Yakup Kurtaran ve Metin Canbay da şüpheli sıfatıyla yer aldı.[48]
v) Dink cinayetiyle ilgili hazırlanan 3. iddianameye göre jandarma istihbarat görevlileri tarafından Dink cinayetinin öncesi, cinayet anı ve sonrası, FETÖ tarafından kullanılmak üzere kaydedildi.[49]
vi) İstanbul Jandarma İstihbarat Şube Müdürlüğü görevlilerinden Ali Barış Sevindik, Emniyet’teki ifadesinde, “Ben de her şerefli Türk askeri gibi bu FETÖ/ PDY terör örgütünün mağdurlarındanım” dedi. Aynı şube görevlilerinden Emre Cingöz de Emniyet’teki ifadesinde, “Bu örgütün sözcülüğünü yapan Mehmet Baransu isimli gazeteci ile ilgili hakkımda haberleşmenin gizliliğini ihlâl suçu ile sanık olarak yargılandım ve beraat ettim,” dedi.[50]
Burada durup Hayko Bağdat’ın, “Meseleyi sadece bir cenahın üzerine ihale etmeyi düşünenler varsa şimdiden söyleyeyim boşuna heveslenmesinler. Hepiniz oradaydınız işte ve bu durumdan kaçışınız yok”…[51]
Dink davası avukatı Bahri Belen’in, “Cinayetin işlenmesinde MİT’in dahli de olabilir. Genelkurmay İstihbarat’tan kişiler de olabilir… Bu cinayet Fethullah Gülen örgütünün bir cinayeti midir? Elbette bu cinayetin içinde bugün o örgütün üyesi olmakla suçlanan kişiler var. Ama kamu görevlileri ile ilgili açılan davada bu örgütün üyesi olmadığı hâlde Hrant’ın öldürülmesinden dolayı sorumlu tutulan kamu görevlileri de var. Dolayısıyla Hrant’ın öldürülmesi ile ilgili suçlamanın tamamının Gülen örgütüne veya Gülen örgütü üyesi olmakla suçlanan kamu görevlilerine yüklenmesi olayı doğru bir şekilde çözmeyecektir”…[52]
Garo Paylan’ın, “Şu anda devleti yönetenlerin motivasyonu paralel yapı denen yapının üzerine bir şeyleri yıkmak. Biz topyekûn ortak bir sorumluluğun olduğunu düşünüyoruz,”[53] saptamalarını hatırlatarak, Aydın Engin’den aktaralım:
“Dink’in ölümü de Cemaat’in marifetiymiş. Şaşmam. Cemaat’in siyasi çizgisi Türk milliyetçiliğidir. Dink ise Ermenidir.
Cemaat’in dini çizgisi Sünnî Müslümandır. Hrant olsa olsa Hıristiyan olur. Herhâlde Müslüman değildir. Cemaat’in kendine yakıştırdığı ya da ona yakıştırılan ‘ılımlı İslâm’ yaftası darbe girişimi sırasında düştü. Artık ılımlı yerine ‘kanlı’ dense yeridir.
O yüzden Cemaat, Dink’i öldürtmüş olabilir. Hatta çoooook ileri görüşlü savcının yazdığı gibi, ‘Hrant’ı öldürterek 15 Temmuz darbesinin ilk kurşununu atmış’ olabilir…
Hrant 2007’de öldürüldü. Demek Cemaat 2016 Temmuz’unda girişeceği darbenin ilk kurşununu yıllar öncesinden atmış.
Zaten bugüne dek bir türlü yargıç önüne çıkarılamayan, cinayet sırasında Trabzon Jandarma Komutanı olan ve astlarından gelen cinayet ihbarını hasıraltı eden Ali Öz’ün de FETÖ’cü olduğunu AKP medyasının habercileri bizlere duyurdu. Nitekim Albay Öz de yargıç karşısına çıkıyor. Ayrıca cinayet sırasında Agos’un oralarda katil Ogün Samast için ‘çevre güvenliği’ alan jandarma astsubayı da tutuklandı. AKP medyasına bakılırsa zaten o da Cemaatçiymiş.
Eh, dönemin İstihbarat Daire Başkanı Ramazan Akyürek ve eski İstanbul İstihbarat Müdürü Ali Fuat Yılmazer zaten tutuklular. Suçları FETÖ üyesi olmak, Dink’in öldürülmesine bilerek göz yummak, cinayet yolunu açık tutmak…
Tastamam dokuz yıl sonra nihayet sanık olarak yargıç karşısına çıkarılan dönemin İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah, dönemin Trabzon Emniyet Müdürü Reşat Altay, dönemin Trabzon İstihbarat Şube Müdür Yardımcısı Ercan Demir de FETÖ’cü…
Böylece Dink davası da Cemaat’in, yani FETÖ’nün üstüne yıkıldı. Darbe girişimi bize, Cemaat’in bunu yapabileceğini kanıtladı. Ama inanmam. İnanmam için salak olmam lazım.
Dink cinayetini (de) Cemaat’in üstüne yıkıp kendilerinin ve yeni ‘müttefiklerinin’ ellerini yıkama dümenini yutmamızı bekliyorlar.
Eğer Dink cinayeti tümüyle ve yalnızca Cemaat’in marifeti ise, yıllar boyu polis şefleri ve İstanbul ve Trabzon valileri için yargılama izni vermeyenlerin de FETÖ tayfası olmaları gerek. Bu böyleyse 2007’den bu yana İçişleri Bakanlığı koltuğundan oturan bütün AKP’liler de FETÖ üyesi demektir.
Eğer Dink cinayetinin tüm suçu sadece Cemaat’in sırtına yıkılacaksa, Dink’in yargılandığı davalarda mahkeme salonunda yer tutan, adliye binasını kuşatanların safında yer alan Veli Küçük, Kemal Kerinçsiz, Bedri Baykam gibi yiğitler de FETÖ üyesi olsalar gerek.
Yani ey AKP elebaşıları!.. Ey Cemaat’in ılımlı İslâm dümenine yatmış elebaşıları!.. Ey Perinçsizler, Kerinçekler, Veli Küçükler!.. Hepiniz oradaydınız… Kiminiz cisminizle, kiminiz isminizle, kiminiz milliyetçiliğinizle oradaydınız!”[54]
Evet, evet “Biri çıkar da ‘Şu Hrant Dink davasında AKP nihayet kolları sıvadı. Cinayete şu ya da bu ölçüde bulaşan kamu görevlileri de yargıç karşısına çıkacak’ filan derse inanmayın.”[55]
Hrant cinayetinde, dönemin AKP-Cemaat koalisyonunun medya gücü ve kalem erbapları tarafından planlı programlı bir şekilde karartılmış, iktidar bloğunun rolü ve sorumluluğu büyük bir özenle gizlenmiştir.
Hrant Dink adına verilen ödül için oluşturulan komitenin başına, iktidarın en önemli kalemlerinden biri olan Ali Bayramoğlu’nun geçirilmesiyle başlayalım. Komitenin başına bir AKP’li getirilmiş ancak bununla da yetinilmemiştir; komite, Ahmet Altan ve Alper Görmüş’ü ödüle layık görmüştür. Görmüş ve Altan’ın gazeteleri Taraf’ın cinayetteki rolünü çok daha iyi gördüğümüz Cemaatle bağlantıları ortadayken, bu iki isme ödül verilmiş olması sözünü ettiğim ihanetin büyüklüğünü göstermesi açısından son derece önemlidir.
Dahası, Taraf’ta Cemaatçi oldukları bilinen iki isim, Emre Uslu ve Önder Aytaç uzun yıllar polis-köşe yazarı olarak görev yapmış, her iki isim de köşelerinde hem bilinçli bir şekilde cinayeti karartmaya çalışmış, hem de Cemaatle ve Dink cinayetinin aydınlatılmasıyla uğraşan Ahmet Şık, Nedim Şener ve Oda TV çalışanı gazetecileri hedef tahtasına oturtmuştur. Bu isimlere yönelik, “Gazetecilikten tutuklanmadılar” manşeti Taraf’ın misyonunun ve o dönemin “zamanın ruhu”nun bir özetidir âdeta.
Taraf’ta bir kere dahi Ramazan Akyürek ya da Ali Fuat Yılmazer’in cinayetteki rollerinden bahsedilmemiş, Ogün Samast ve Yasin Hayal’in BBP’yle bağlantıları hiç gündeme getirilmemiş, hatta gazete Muhsin Yazıcıoğlu’nun helikopterinin NTV stüdyolarından gönderilen sinyalle düşürüldüğünü dahi iddia edebilmiştir.
Baskın Oran ise Yazıcıoğlu’nun ölümünün ardından, sırf “ulusalcılar”a saldırmak için bir güzelleme yazısı kaleme almış ve Yazıcıoğlu’nu örneğin Mümtaz Soysal’la karşılaştırarak, “Buyurun, iki tarafı mukayese edin. Kim bu ülke için yeni çözümler araştırıyor, hangi taraf daha ‘ilerici’, karar verin. ‘Ulusalcılık’ nedir, daha iyi anlarsınız” diyebilmiştir.
Kendilerine “Hrant’ın Arkadaşları” diyenlerden Etyen Mahçupyan ve Hayko Bağdat, iktidar bloğunun gazetelerinde yazmaya, televizyon kanallarında program yapmaya devam etmiş, Dink’ten sonra Agos’un başına getirilen Mahçupyan AKP-Cemaat kavgasında katıksız bir yandaşa dönüşürken; Bağdat, Yılmazer’le derin bağlantılarını herkesin bildiği Nazlı Ilıcak’la utanıp sıkılmadan televizyon programı yapabilmiştir.
Cemaatle iktidarın kavgası vesilesiyle Dink cinayetine dair karanlığın bir parça da olsa dağılmaya başladığı, Cemaatle bu cinayet arasındaki bağlantının ifşa olduğu bir zaman diliminden geçiyoruz. Mahkeme sürecinde Cemaatin cinayetteki rolüne dair daha fazla bilgi açığa çıkacak, sanıklar da eski iktidar ortaklarına dair önemli şeyler söyleyecekler; böylelikle hem cinayetin aydınlanmasında önemli bir mesafe alınmış, hem de bu büyük ihanet kayda geçmiş, tescillenmiş olacaktır.[56] Hiç kuşku yok ki bu bir yarı-doğrudur. Elbette, Hrant’ın -taammüden- katlinde Cemaat mensupları rol aldı. Ama AKP’liler ve Ergenekoncular da öyle. Bu, kolektif bir cinayetti. Kolektif bir devlet cinayeti. Suçu (bugün aralarına niza girmiş) taraflardan birinin üzerine yıkmak, diğer failleri aklamaktır; başka bir şey değil!
KANITLARIYLA DEVLET CİNAYETİ
“Hrant katledileli yıllar oldu. Yakın tarihin acılı dönemeçlerinden biriydi bu cinayet. Görünüşe göre, her şey ortadaydı. Hrant, bir süredir tehdit ediliyor, hedef gösteriliyordu. Öyle gizli saklı da değil, apaçık ve küstahça bir cüretle yapılıyordu bütün bunlar. Hakkında uyduruk sebeplerle davalar açıldı. Yargılanması bile, linç gösterilerine dönüştü. Hrant, giderek büyüyen haklı bir tedirginlik duyuyordu. Bunu da defalarca dile getirdi. Cinayet geliyorum diyordu. Ve 2007 yılının 19 Ocak’ında geldi. Toplumun çok büyük bir bölümünün kayıtsız bakışları altında ve devletin bütün kademelerinin gözetiminde işlendi bu cinayet.
Bu şartlarda cinayetin nasıl planlandığını ve arkasında hangi güçlerin bulunduğunu ortaya çıkarmak, hiç de zor değildi, aksine bayağı kolay olmalıydı. Üstelik tetiği çeken kişi de, kısa süre içinde yakalanmıştı. Ama olmadı. Katilin ve onunla birlikte birkaç kişinin yargılanması, cinayeti aydınlatmak değil, karartmak üzerine kurgulandı.”[57]
Ama cinayetin fail(ler)i bir “sır” değilken; devlet cinayetinin kanıtları dava dosyasındaki ifadelerde kayıtlıydı.
i) Dink suikastının “abisi” Erhan Tuncel, Yasin Hayal’in Mcdonald’s bombalamasından 11 ay sonra cezaevinden tahliye edildiğinde, dönemin İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu’nun Hayal’in sorgusuna girdiğini, kendisine “helal olsun” dediğini söyledi…[58]
ii) Dink cinayetinde kamu görevlilerinin ihmali olup olmadığının araştırıldığı soruşturmada, Dink’i öldüren Ogün Samast’ın Trabzon’dan İstanbul’a gittiği sırada Trabzon İstihbarat Şubesi’nden çok sayıda görevlinin terminalde bulunduğu ortaya çıktı…[59]
iii) 19 Ocak 2007 tarihinde öldürülen gazeteci Dink cinayetinde kamu görevlilerin ihmali iddiasına yönelik soruşturmada savcı, devlet kurumlarının organize bir şekilde delilleri yok ettiğini ve cinayetin aydınlatılmasının engellendiğini tespit etti. Savcının işaret ettiği kurumlar arasında paralel yapının emniyet ve yargı içindeki uzantılarının yanı sıra TİB, TÜBİTAK ve Adli Tıp yer alıyor.[60] Soruşturmada “Kamu görevlilerinin ellerindeki yetkiyi cinayeti işleyen yapının lehine kullanarak, delillere ulaşılmasını engellediği”[61] tespitine yer verildi…[62]
iv) Dönemin Samsun TEM Şube Müdürü Metin Balta, katil Ogün Samast’ın görüntülerinin kayda alındığı sırada MİT bölge başkanı ve şube müdürlerinin orada olduğunu söyledi. İlk dava süreci boyunca MİT mahkemeye “Elimizde bu cinayetle ilgili herhangi bir bilgi yoktur,” demişti…[63]
v) Dönemin Trabzon İstihbarat Şube Müdürlüğü çalışanı polis Özkan Mumcu, “Dink cinayeti tasarlanırken MİT ve jandarma istihbarat hiçbir şey yapmamış,” dedi…[64]
vi) Dönemin İstanbul İstihbarat Şube Müdürü Ahmet İlhan Güler savunmasında, “Dink’in öldürüleceği bilgisinin gizlendiğini” söyledi…[65]
vii) Dönemin İstihbarat Daire Başkanı Ramazan Akyürek savunmasında, İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah’ın cinayetten sonra kendisini arayarak Trabzon’dan İstanbul’a gönderilen F4 raporunu imha etmesini istediğini belirterek, Cerrah ve ekibini, 11 ay önce haberi verilen Dink cinayetini önlemek için hiçbir tedbir almamakla suçladı…[66]
viii) 19 Nisan 2016’da savunma yapan polis memuru Muhittin Zenit, “Dink’in öldürüleceğine dair somut tek bilgiyi devletin arşivine intikal ettiren bir Muhittin Zenit var karşınızda. Devlet olarak bir insanın ölmesine göz yumduk.”[67] “Devlete cinayetin işleneceğini 10 ay önce bildirdim.”[68] “Ben bir polis memuru olarak, Dink’in Yasin Hayal tarafından ne pahasına olursa olsun öldürüleceğini raporlarımda bildirdim,”[69] ifadelerini kullandı…
ix) Dönemin Trabzon İstihbarat Şube’’sinden Engin Dinç’in savunmasında, İstanbul İstihbarat Şube Müdürü Ahmet İlhan Güler’i arayarak “Dink’i öldürecekler. Bu adamı korumak lazım” demesine karşın 17 Şubat 2006 tarihli raporda bu konuya yer verilmedi…[70]
x) Dönemin Trabzon İstihbarat Şube Müdürü Faruk Sarı, “Cinayetin azmettiricileri jandarma bölgesinde yer almaktadır,” diye konuştu…[71]
xi) Dönemin Trabzon İstihbarat Şubesi’nden Engin Dinç, Yasin Hayal’in telefonlarını orada olduğu sürece dinlediklerini belirterek, “Eğer ben orada olsaydım operasyon yapılırdı,” dedi…[72]
xii) Dink cinayetinde Trabzon’daki Jandarma İstihbarat görevlilerinin “şüpheli” hareketleri soruşturma dosyasına girdi. HTS kayıtlarına ilişkin raporda Trabzon Jandarma İstihbarat görevlilerinin telefonlarının Dink cinayetinden önce 9-11 Ağustos 2006’da Dink’in evine 5 dakika mesafede sinyal verdiği tespit edildi…[73]
xiii) İstihbaratçılar cinayetten sonra da Dink’in katili Samast’ı takip etmiş… İstihbarat Daire Başkanlığı tarafından yapılan binlerce kamera görüntüsünün incelenmesi sonucu o dönem Jandarma İstihbaratta görevli 1 yüzbaşı ile 5 astsubayın izine ulaşıldı… Savcılık HTS kayıtlarına göre cinayet günü Ogün Samast’ı 6 jandarma istihbarat görevlisinin takip ettiğini belirlemiş ancak görüntüler ortadan kaybolmuştu. Görüntüler ve telefon HTS kayıtlarının incelenmesi üzerine bazıları hâlen görevde bazıları ise emekli olan 6 jandarma istihbaratçının ilk olarak cinayetten bir gün önce Şişli’ye gittikleri belirlendi. Cinayetten bir gün önceki kayıtlara göre 6 jandarma istihbaratçı, Dink’in öldürüldüğü AGOS Gazetesi’nin bulunduğu Halaskargazi Caddesi’nde dolaşıyor. Yeniden incelenen tüm görüntülerde şok ayrıntılar! Görüntülerde Dink’in öldürdüğü 19 Ocak 2007 günü saat 15.00 öncesinde 6 jandarma istihbaratçısı bölgeye gelip katil Ogün Samast’ı adım adım izlemeye başladıkları ortaya çıktı. Kamera görüntülerine göre jandarma istihbaratçılar ilk olarak cinayetten 2 saat önce yani saat 13.00’da Şişli’ye geliyor. Saat 13.00 – 14-00 arası olay yeri olan Halaskargazi Caddesi ve Şafak Sokak’ta dolaşmaya başlayan jandarma istihbaratçılar Samast’ın bölgeye gelmesiyle onu yakın takibe alıyor. Cinayet anına kadar çapraz şekilde ayrılarak takibi sürdüren jandarma istihbaratçılar cinayet sonrası bir süre takibe devam ediyor…[74]
xiv) Dink davasında, cinayetle ilgili rapor hazırlayan Başbakanlık Teftiş Kurulu Müfettişi Ayşegül Genç, İstanbul İstihbarat Şube Müdürlüğü görevlilerinden Volkan Altunbulak ile görüştüklerini belirterek, “Bize cinayetten sonra Yasin Hayal’in telefon görüşmelerini araştırdığını ancak Ankara’dan ‘Bu işi karıştırmayın’ talimatı aldığını söyledi” dedi…[75]
xv) Dink cinayetinin ardından kamu görevlilerinin ihmali olup olmadığı konusunda İçişleri Bakanlığı tarafından araştırma yapması için görevlendirilen İçişleri Bakanlığı Mülkiye Başmüfettişi Şükrü Yıldız’ın bilirkişi olarak görevlendirilen iki polis başmüfettişine, “Biz Trabzon ve İstihbarat Daire Başkanlığı ile ilgili soruşturmayı bitirdik, onların bir kusuru yok. Trabzon ve İstihbarat Daire Başkanlığı’nı karıştırmayacaksınız” demiş…[76]
xvi) Dönemin Trabzon İl Jandarma Komutanlığı İstihbarat Şube Müdürü sanık Metin Yıldız savunmasında, cinayetten 6 ay önce dönemin Trabzon İl Jandarma Komutanı Albay Ali Öz’e hitaben, “Arkadaşların elde ettikleri önemli bilgiler var. Yasin Hayal, Dink isimli gazeteciyi öldürmeyi planlamış” dediğini ve Öz’ün de kendisine, “Sonra görüşelim” cevabını verdiğini söyledi…[77]
xvii) Dink’i öldürme planını 6 ay önce öğrendiklerini ve üstlerine bildirdiklerini belirten jandarma görevlisi Veysel Şahin, bu durumun cinayetin ardından Trabzon Alay Komutanı Ali Komutanı Öz’ün emriyle örtbas edildiğini belirtti…[78]
xviii) Dink’in katledildiği dönemde İstanbul Vali Yardımcısı olan Ergün Güngör’ün, kamu görevlileri hakkında yürütülen soruşturma kapsamında verdiği ifadenin detayları ortaya çıktı. El Cezire Türk’ten Selahattin Günday’ın haberine göre Güngör, Dink ile 2004 yılında Valilik’te yaptığı görüşmeyi “Tehdit edilmedi, toplumsal infial için uyarıldı” sözleriyle açıkladı…[79]
xix) Dink soruşturması tutuklusu gazeteci Ercan Gün, Trabzon Jandarma İstihbarat görevlisi Veysel Şahin’in kendisine Yasin Hayal’in Trabzon MİT’e gidip geldiğini söylediğini aktardı…[80]
xx) Dink’in öldürülmesine ilişkin davanın dosyalarının taşınması sırasında, Dink’in katili Ogün Samast’ın Samsun’da yakalanmasına ilişkin bir CD’nin kırıldığı anlaşıldı. Posta yoluyla gönderilen dosya, 26 Ocak’ta mahkemeye ulaştı. Taşıma sırasında Ogün Samast’ın Samsun’da yakalanmasına ilişkin bir CD yere düştü ve kırıldı. CD’nin kırılmasıyla ilgili tutanak hazırlandı. Tutanağa göre; dosyalar, 27 Ocak’ta mübaşir İ.D. ile hizmetli M.S. tarafından çuvallardan çıkarılırken hangi klasörden düştüğü tespit edilemeyen ve çavullardan birisinin içinde bulunan bir CD zarfı yere düştü. İçinde 8241 101 M C 46104 seri numarası bulunan ve üzerinde Samsun-O.Samast yazılı bir adet verbatim marka CD’nin üç yerden kırıldığı anlaşıldı…[81]
xxi) Katledilen gazeteci Dink’in 9. ölüm yıldönümünde cinayete ışık tutabilecek “Akbank görüntülerinin” banka şubesinden farklı zamanlarda 10 kez ‘kopyalanarak’ alındığı ortaya çıktı. Al Jazeera’ye konuşan banka müdürü, gelen polislerin kendilerini “istihbarat, asayiş, terör büro” şeklinde tanıttıklarını söyledi. Olay mahallindeki Akbank şubesinin müdürü olan B. İ. görüntülerin bankadan ‘kopyalanmak suretiyle’ alındığını, bu işlemin cinayeti izleyen günlerde sık sık tekrarlandığını, en sonunda polise görüntülerin orijinal hâlini de verdiğini söyledi. Akbank güvenlik kamerasından alınan görüntüler, Dink cinayetini aydınlatabilecek en önemli kanıtlarından biri. Cinayet günü bankadan alınan görüntünün ise saat 10.00 ile 12.00 arasındaki bölümünün silinmiş olduğu belirlendi…[82]
xxii) Mahkemenin cinayetin işlendiği sırada sanık Ogün Samast’ın arkasından geldiği ileri sürülen kişinin sanıklardan Osman Hayal olup olmadığının tespiti ile ilgili TÜBİTAK “bilirkişilik yapabilecek ehliyette personeli” bulunmadığını bildirdi. Bu yanıt üzerine görüntüleri inceleme işi İstanbul 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nde zabıt kâtipliği yapan Murat Güngördü’ye kaldı. Zabıt kâtibi bilirkişi Güngördü, hazırladığı ilk raporda (24 Ağustos 2015) görüntülerdeki yanlış kişiyi inceleyince 1 Eylül 2015 (iki gün önce) tarihli ikinci bir rapor daha hazırlamak zorunda kaldı. Kâtip her iki raporda da söz konusu kişinin Osman Hayal olup olmadığı ile ilgili herhangi bir bilgiye yer veremedi, sadece görüntüleri kâğıda geçirmekle yetindi…[83]
xxiii) Cinayetin tetikçisi Ogün Samast’ın avukatlığını İstanbul Barosu avukatlarından Hüseyin Işık, üstlendi. Emekli Albay olan Işık’ın 2014 yerel seçimlerinde AKP’den Şişli Belediye Başkan aday adayı olduğu ortaya çıktı…[84]
xxiv) Dink cinayetinde ismi geçen kamu görevlileri “ödüllendirilmeye” devam edilirken; cinayetin kilit isimlerinden ve davanın sanıklarından dönemin istihbarat daire başkanı Engin Dinç, Eskişehir Emniyet Müdürlüğüne atandı.[85] Dinç’in Trabzon’daki görev yıllarındaki dosyası oldukça kabarık. TAYAD’lılara linç girişimi, Mc Donald’s bombalanması ve Rahip Santoro’nun öldürülmesi, Dinç’in görev yaptığı dönemde gerçekleşmişti. McDonald’s bombalanmasının faillerinden biri olan Erhan Tuncel’in, soruşturmanın dışında tutularak muhbir yapılması da yine Dinç’in döneminde olmuştu…[86]
xxv) Dink cinayetinde sorumluluğu olduğu gerekçesiyle şüpheli olarak ifadeye çağrılan dönemin Trabzon İstihbarat Şube Müdürlüğü Amiri Ercan Demir, Cizre Emniyet Müdürü oldu. Avukat Hakan Bakırcıoğlu, “Ercan Demir, Dink cinayetinde sorumluluğu olanlardan biridir. Cinayet planlandığı bilgisinin geldiği dönemde kendisi amirdi. Cinayetin önüne geçmediler. Sorumluluğu olanlardan biridir. Cizre’ye Emniyet müdürü olarak atanması ciddi bir hatadır. Biz hiçbir zaman ‘Ercan Demir’in cinayette ihmali var’ demedik. ‘Demir kasıtlı olarak bu cinayetin önüne geçmeyenlerden biridir’ dedik” diye konuştu…[87]
HRANT ETKİSİ VE BUGÜN
Dink’i elbirliğiyle kinle, nefretle, cehaletle, söylediğini anlamamakla, ihbarla, kışkırtmayla, bağnazlıkla katlettiğimizden bu yana 11 yıl geçti.
Bu on yılda ülkemde hukukun nasıl katledildiğine de tanık olduk. Adaletsizliğe, hükümet, kamu görevlileri, yetkililer eliyle adaletin göreceliğine, yozluğuna, keyfiliğine de…
On yıldır, Rakel Dink’in unutulmaz deyişiyle “Bir bebekten bir katil yaratan karanlığı sorgulamadan”; sanki hak hukuk varmış gibi, bizleri aptal yerine koyan, bizle alay edenleri, birbirini suçlayanları seyrettik.[88]
Avukat Hakan Bakırcıoğlu’nın, “Cinayete zemin hazırlayan zehirli algı mahkûm edilmeli”[89] haklı talebi orta yerde tüm yakıcılığıyla dururken…
“Dururken…” dedim!
Hatırlıyor musunuz?
Hatun Tuğluk’un cenazesine yapılan saldırıyı gerçekleştirenler, “Buraya Ermeni gömdürmeyiz,” diye haykırmışlardı. (Olay yerinde görevli polislerin ifadelerinde saldırganların “Burası Ermeni mezarlığı değil” dedikleri yer aldı.)…[90]
Ankara 11. Asliye Hukuk Mahkemesi, Hayko Bağdat’ı, Ankara Büyük Şehir Belediye Başkanı Melih Gökçek’e hakaret ettiği gerekçesi ile 2 bin 500 TL tazminata mahkûm etmişti…[91]
Van’ın Yukarı Bakraçlı köyünde bulunan VII. yüzyılda inşa edilmiş tarihi Varagavank Manastırı (Yedi Kilise) yok olma tehlikesiyle karşı karşıyaydı; yedi kiliseden oluşan manastır 1915 Ermeni Soykırımı’ndan sonra büyük hasar görmüş, 1960’lı yıllarda ise dönemin valisi tarafından bazı kısımları yıktırılmıştı. Manastırın duvarlarından sökülen taşlar köydeki caminin ya da evlerin yapımında kullanılmıştı…[92]
HDP İstanbul Milletvekili Garo Paylan’ın, TBMM Genel Kurulu’nda “soykırım” ifadesini kullanması gerginliğe yol açtı. Genel Kurul’da yapılan oylama sonucu Paylan’a 3 birleşim çıkarma cezası verildi.
Genel Kurul’da, anayasa değişikliği teklifinin 11. maddesinin görüşmelerinde söz alan Paylan, 1913-1923 yıllarında Ermeniler, Süryanîler, Rumlar ve Yahudilerin kaybedildiğini belirterek, “Büyük katliam ve soykırımlarla bu topraklardan ya sürüldüler ya mübadelelere uğradılar,” dedi.
AKP’li milletvekilleri, bu sözlerinden dolayı Paylan’a tepki gösterdi. TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın da Paylan’dan sözlerini düzeltmesini istedi. Aydın, o dönem karşılıklı acılar yaşandığını ancak bunun soykırım olarak nitelendirilemeyeceğini vurguladı.
Konuşmasını sürdüren Paylan, “Bir zamanlar yüzde 40’tık, bugün binde biriz. Herhâlde başımıza bir iş geldi ki… Ben adına soykırım diyorum, siz ne derseniz deyin. Adını hep beraber koyalım ve yolumuza devam edelim. Ermeni halkı başına ne geldiğini çok iyi biliyor. Atamın, dedemin başına ne geldiğini çok iyi biliyorum. Gelin adını siz koyun, hep beraber yüzleşelim. Artık biz yok hükmündeyiz, binde bire düşmüş durumdayız” ifadelerini kullandı.
AKP İstanbul Milletvekili Metin Külünk’ün, “Soykırım kelimesini düzeltecek” diye tepki göstermesinin ardından ayağa kalkan AKP’li milletvekilleri, Paylan’ın sözlerine karşı çıktı. TBMM Başkanvekili Aydın, tartışmanın uzaması üzerine birleşime ara verdi. Genel Kurul’a verilen aradan sonra AKP’li, CHP ve MHP adına söz alan milletvekilleri, Garo Paylan’ın açıklamasını kınadıklarını ifade etti. Paylan’a “soykırım” sözü için TBMM’den 3 birleşim boyunca çıkarılma cezası verildi. Paylan’ın sözlerinin de tutanaklardan çıkarılacağı belirtildi…[93]
“Dururken…” dedim! Ayrıca daha neler neler?
Eğer Türkiye’nin halkları 1915 ya da sonrasında “Ermeni soykırımı”yla ilgili bir özeleştiriden geçmiş olsalardı; Dink katledilir miydi?
Bu katliamın sorumluları, İstanbul’un Trabzon’un emniyet müdürleri, istihbarat başkanları, jandarma komutanları ve onların “haber elemanları” olur muydu? Ya da bunların mahkemeye çıkarılması 9 yıllık bir çabayı gerektirir miydi?
Rahip Santoro cinayeti karanlıkta kalır mıydı; Zirve Yayınevi davasında insanları bıçakla doğrayanlar sokaklarda elini kolunu sallayarak geziyor olur muydu?
Birer Alevî katliamı olan Maraş, Çorum, Sivas Katliamları yaşanır mıydı?
Ya da “bayrak yaktı” iddiasıyla, Kütahya-Tavşanlı’da gözaltına alınan bir Kürt inşaat işçisini linç etmek için yüzlerce kişilik bir güruh toplanabilir miydi?
Çünkü 1915 sadece 1915 değildir. 1915’in zihniyeti bugün de yaşamaktadır.[94]
O hâlde bu zihniyete “Dur” diyen Hrant da sadece Hrant değil çok ama pek çok fazlasıdır…
Tıpkı “XIX. yüzyıl sonlarından itibaren Osmanlı coğrafyasında yaşam, Ermeniler ve diğer halklar için kolay olmadı. Bu dönem ağırlaşan baskı, katliamlar ile devam edip 1915’teki soykırım ile zirveye ulaştı. Soykırım, Türkiye Ermenileri için ne ilkti ne de son oldu:[95] Cumhuriyet döneminde her 10 yılda bir yaşanan baskı, pogrom, cinayet, ayrımcı yasa ve uygulamalar ile Ermenilerin yaşamı her daim zordu. Şüphesiz bu politika sadece Ermenilere yönelik değil diğer tüm halklara da yönelikti. Toplumsal hafızaları kuvvetli olan azınlıklar/azaltılmışlar her daim hem kendilerine hem diğer azınlıklara yapılan katliamlardan etkilendiler,” vurgusuyla Sayat Tekir’in, “Dink’in öldürülmesi ile zirve yapan bu re-politizasyon sürecinin gelişimini ilerleyen günlerde yaşayarak göreceğiz. Fakat her ne olursa olsun şunu unutmamalıyız ki 19 Ocak 2007 hepimiz için bir milat oldu,”[96] dediği gibi…
Ve işte bu koordinatta işlendi (kolektif) Hrant cinayeti; herkese, “Hrant gibi dik duranlar olmaya devam ettiği sürece, adalet arayışımız bitmeyecek, inadımız eksik olmayacak. Uğruna mücadele verilecek çok şey var,”[97] dedirterek…
Ve Lev Tolstoy’un, “Bil ki, yaşadıklarınla değil yaşattıklarınla anılırsın,” saptamasını hatırlatarak…
16 Ocak 2018 14:05:30, İstanbul.
N O T L A R
[1] 20 Ocak 2018 tarihinde ‘Hrant Dink Anma İnisiyatifi’nin düzenlediği etkinlikte yapılan konuşma… Kaldıraç, No: 199, Şubat 2018…
[2] Pir Sultan Abdal.
[3] Fikri Sağlar, “Katillerin İnadına Hrant Yaşıyor!”, Birgün, 20 Ocak 2015, s.8.
[4] Canan Coşkun, “Dink Cinayetini Kadere Bağladı”, Cumhuriyet, 11 Ekim 2016, s.6.
[5] “Hrant Dink Cinayetinin Azmettiricisi Özür Dileyip Serbest Kalmak İstedi”, Cumhuriyet, 27 Mayıs 2016, s.7.
[6] Soruşturmayı yürüten savcılığın, demokratik eylem, etkinlik ve anmaları ‘örgüt üyeliğine’ delil sayması dikkat çekti. Dosyadaki suçlamalar şöyle: “SGDF üyesi olmak, SGDF ve ESP’nin düzenlediği basın açıklamalarına katılmak, Cumartesi Anneleri eylemleri, Gezi eylemleri, taziye çadırlarındaki eylemler, Mis Sokak’ta bir kadına yönelik cinsel tacizi kınamak üzere yapılan eylem, 1 Mayıs, Hrant Dink, Deniz Gezmiş, Mahir Çayan anmaları.” (“Hrant Dink Anması da Suç Sayıldı”, Evrensel, 8 Aralık 2015, s.4.)
[7] Mahmut Oral, “Faili Meçhul Kalmasına Asla Müsaade Etmeyeceğiz”, Cumhuriyet, 9 Nisan 2017, s.10.
[8] “Hrant Dink Katledilişinin 9. Yılında Ankara’da Anıldı”, 19 Ocak 2016… http://devrimciproletarya.net/hrant-dink-katledilisinin-9-yilinda-ankarada-anildi/
[9] Danıştay 10. Daire, Hrant Dink’in öldürülmesinde ağır hizmet kusuru nedeniyle İçişleri Bakanlığının 100 bin lira tazminat ödemesine hükmeden İstanbul 10. İdare Mahkemesi’nin kararını onadığı kararda, hizmet kusuru nedeniyle idarenin tazminatı sorumlulara rücu etmesine yönelik tartışmalara da nokta konuldu. Kararda, idarenin 100 bin liralık tazminatı Dink’in yaşamını yitirmesinde sorumluluğu saptanan kişi veya kişilere yasal yollar çerçevesinde rücu etmesinin Anayasa hükmü gereği olduğu belirtildi.
İstanbul 10. İdare Mahkemesi, AİHM’in, Dink’in hayatını korumadığı gerekçesiyle Türkiye’yi mahkûm eden kararının ardından, 27 Ekim 2010’da İçişleri Bakanlığı’nın toplam 100 bin lira manevi tazminatı yasal faiziyle davacılara ödemesine karar vermişti. Mahkeme kararında, “İstanbul Emniyeti’ne, Yasin Hayal’in Hrant Dink’i öldürme planları hazırladığı, bu kişinin bu eylemi yapacak özelliklerde olduğu 17 Şubat 2006 tarihli yazıyla resmi olarak bildirildiği, Dink’in hayatının açık ve yakın bir tehlike içinde olduğu, kendisinin talebinin beklenmeden koruma tedbirinin alınması gerektiği hâlde gereğinin yapılmadığı, dolayısıyla idarenin ağır hizmet kusuru bulunduğu sonucuna varılmıştır” ifadesi yer almıştı.
Dink ailesinin yaptığı başvuruda AİHM, “Hrant Dink’in yaşamı üzerinde açık ve yakın bir tehlikenin mevcudiyeti konusunda güvenlik güçlerinin, ilgiliye karşı olası bir saldırının yüksek olduğunu bildikleri ya da bilebilecek durumda oldukları fakat öngörülen tehlikenin vücuda gelmesini engellemek için başvurulması gereken önlemleri almadıkları” sonucuna varmıştı. Maddi yönden Avrupa İnsan Hakları Sözleşme’nin 2. maddesinin ihlâl edildiğine karar veren AİHM, başvurucular Rahil Dink, Delal Dink, Arat Dink ve Sera Dink’e birlikte 100 bin, başvurucu Hasrof Dink’e 5 bin euro denmesine hükmetmişti. (“100 Bin TL Tazminatı Sorumlular Ödeyecek”, Milliyet, 3 Aralık 2015, s.22.)
[10] Yasin Kobulan, “Buzdağının Ardı Hâlâ Karanlık”, Özgürlükçü Demokrasi, 19 Ocak 2017, s.10.
[11] Tolga Şardan, “Dink’i Kim Öldürdü?”, Milliyet, 23 Kasım 2015, s.11.
[12] Elif Akgül, “Masalsı Bir Anı”, Cumhuriyet, 18 Ocak 2017, s.11.
[13] “Derin Devlete Giden Yol Hrant Dink Cinayetinden Geçer”, Türkiye, 19 Ocak 2015, s.11.
[14] Eren Keskin, “Acımasızca ve Fütursuzca…”, Gündem, 20 Ocak 2015, s.5.
[15] M. Ali Çelebi, “Pakrat Estukyan: Tuğla Çekilmeli”, Gündem, 21 Ocak 2015, s.12.
[16] “Bir ‘karanlık güçler’ edebiyatı çıktı ortaya; ben çocuktum vardı, hâlâ da var. Bu ülkede, uzun yıllardır, devlet, yani polisiyle ordusuyla şu bildiğimiz devlet, bir tek cinayet işlemiş değil! ‘Karanlık eller’ denilen bir şey var, hepsini o yapıyor! Devletin doğal olarak insan öldürmekle görevli olan resmi kadroları ise yan gelip yatarak beleşten maaş alıyorlar!” (M. Ender Öndeş, “Karanlık Güçler O Kadar Karanlık mı?”, Gündem, 20 Ocak 2015, s.4.)
[17] Canan Coşkun, “Fiş Kaydı Vardı Ama…”, Cumhuriyet, 9 Haziran 2017, s.10.
[18] Mahmut Övür, “Dink Cinayetinin Şifresi”, Sabah, 14 Aralık 2014, s.22.
[19] Canan Coşkun, “Dink Davası: ‘Jandarma Direnç Gösterdi’…”, Cumhuriyet, 23 Aralık 2016, s.13.
[20] Canan Coşkun, “Ali Fuat Yılmazer: Erdoğan, Ergenekon Davası İçin Doğrudan Talimat Veriyordu”, Cumhuriyet, 18 Ocak 2017, s.10.
[21] Canan Coşkun-Elif Akgül, “Hrant’sız 10 Yılın Ardından”, Cumhuriyet, 18 Ocak 2017, s.10.
[22] Canan Coşkun, “Şener’e Tehdit Gibi Dava Erteleme”, Cumhuriyet, 2 Ocak 2015, s.8.
[23] “Eski Trabzon Emniyet Müdürü Reşat Altay: Dink’in Öldürüleceğini Bilmiyordum”, Birgün, 27 Mayıs 2016, s.8.
[24] “Hrant Dink’i Korumaktan Sorumlu Olmadığını Savundu”, Birgün, 18 Ocak 2017, s.7.
[25] Canan Coşkun, “Dink cinayeti 8 Yıldır Karanlıkta”, Cumhuriyet, 19 Ocak 2015, s.6.
[26] Canan Coşkun, “Dink Davasında Değişen Bir Şey Yok”, Cumhuriyet, 24 Ocak 2015, s.6.
[27] Canan Coşkun, “Hatırlamama Geleneği”, Cumhuriyet, 15 Ekim 2016, s.6.
[28] “Cerrah’tan Skandal Savunma: Üç Sekreter de Burada Olmalıydı”, Cumhuriyet, 12 Kasım 2016, s.10.
[29] Canan Coşkun, “Dink Soruşturması Tutuklusu Öz İhbarı Beğenmemiş”, Cumhuriyet, 3 Temmuz 2017, s.4.
[30] Eski İstihbarat Daire Başkanı Ramazan Akyürek Hrant cinayet esnasında gözcülük yaptığı iddia edilen 3 kişinin kimliğinin açığa çıkarılmasını istedi. (Damla Güler, “Cinayette Gözcülük Yapan Üç Kişi Kim?”, Milliyet, 9 Ekim 2015, s.19.)
[31] “Samast 7 Yıl Sonra Konuştu: Üçüncü İsim İstihbarattan”, Cumhuriyet, 10 Aralık 2014, s.6.
[32] Canan Coşkun, “TÜBİTAK 1 Yıldır Sessiz”, Cumhuriyet, 9 Ağustos 2015, s.7.
[33] “Dink Cinayeti Sanığı Tuncel: İhbar Korunması İçindi, Örgütün Adı FETÖ”, Cumhuriyet, 10 Ağustos 2016, s.4.
[34] Canan Coşkun, “Dink Davasında Çarpıcı İfade: Evrak İmha Talebini Erdoğan da Biliyordu”, Cumhuriyet, 21 Aralık 2016, s.6.
[35] Canan Coşkun, “Dink Davasının Tanık Başmüfettişi İfade Verdi: Log Kayıtları Kasıtlı Olarak Silindi”, Cumhuriyet, 6 Haziran 2017, s.10.
[36] Cansu Pişkin, “Dink Cinayeti, Eldeki Bilgilerle Engellenememiş!”, Evrensel, 10 Ağustos 2016, s.8.
[37] Canan Coşkun, “Samast’tan AYM’ye Yeniden Yargılanma Talebi”, Cumhuriyet, 16 Haziran 2016, s.10.
[38] “Dink Cinayetinde Sıra, Emri Verenleri Bulmakta”, Cumhuriyet, 7 Eylül 2016, s.5.
[39] Nedim Şener, “Son Sözü: Bu Arkadaş Kim ya?”, Posta, 22 Ağustos 2016, s.17.
[40] Aydın Engin, “Hrantkırım”, Cumhuriyet, 29 Nisan 2015, s.13.
[41] Ümit Kıvanç, “Kahkaha, Öfke, Gözyaşı ve Hrant”, Cumhuriyet, 19 Ocak 2015, s.6.
[42] Markar Esayan, “Bol Bol Dink Yazısı Okuyun, İyileştirir…”, Yeni Şafak, 26 Ocak 2015, s.7.
[43] Markar Esayan, “Hrant’ın ‘Arkadaşı’ Olmaya Gerek Yok, Dürüst Olun Yeter”, Yeni Şafak, 19 Ocak 2015, s.16.
[44] “Dink cinayeti, oldukça kaotik bir siyasi ortamın ilk kurşunlarındandı. Hrant’la, öldürülmeden 6 ay önce, birlikte katıldığımız Antalya’daki bir toplantıda, öldürülen Danıştay üyesinin cenazesini TV’den izlemiştik. Bunun ardından yaptığı konuşmada, Hrant, önümüzdeki Cumhurbaşkanlığı seçimine vurgu yaparak, felaketlerle dolu bir döneme girdiğimize dikkat çekmişti. Hrant’ın öldürülmesinden üç ay sonra, dönemin Başbakanı Erdoğan’a, ‘Cinayeti devlet içindeki bir güç işlemiş görünüyor, sizin kanaatiniz ne?’ diye sormuştum. ‘Beni de öldürmek istiyorlar’ cevabını almıştım. FETÖ’yü canlandıran, cesaretlendiren ortam nasıl oluşmuştu?” (Oral Çalışlar, “Dink Cinayetinde FETÖ’nün Rolü”… http://www.posta.com.tr/turkiye/YazarHaberDetay/Hrant-Dink-cinayetinde-FETO-nun-rolu—.htm?ArticleID=357434)
[45] “Dink Cinayeti Davasında 2 Astsubay Tutuklandı”, Cumhuriyet, 13 Nisan 2017, s.10.
[46] “Dink Duruşması Arasında Hâkime Gözaltı”, Birgün, 3 Aralık 2016, s.6.
[47] Canan Coşkun, “Dink Soruşturmasında Takipsizlik Verilen Kamu Görevlileri Bylock Kullanıcısı Çıktı”, Cumhuriyet, 24 Mart 2017, s.12.
[48] “Dink Cinayeti Davasında 3. İddianame: Fethullah Gülen 1 Numaralı Sanık”, Cumhuriyet, 25 Nisan 2017, s.11.
[49] Veli Sarıboğa, “FETÖ’cü Askerler Dink Cinayetini Kaydetmiş”, Haber Türk, 26 Nisan 2017, s.15.
[50] “Dink Davasında Jandarmalar Hâkim Karşısında”, Cumhuriyet, 4 Temmuz 2017, s.12.
[51] Hayko Bağdat, “Devlet Ermeniler ile İlgileniyor, Merak Etmeyin…”, Taraf, 13 Aralık 2014… http://www.taraf.com.tr/yazarlar/devlet-ermeniler-ile-ilgileniyor-merak-etmeyin/#
[52] Canan Coşkun-Elif Akgül, “Cinayette MİT Ayağı Eksik”, Cumhuriyet, 19 Ocak 2017, s.10.
[53] Eda Yıldırım, “İddianame Ortak Sorumluluğu Ortaya Koymalı”, Evrensel, 19 Ocak 2015, s.4.
[54] Aydın Engin, “Hrant’ı da Cemaat Öldürmüş Öyle mi?”, Cumhuriyet, 9 Ağustos 2016, s.4.
[55] Aydın Engin, “Hrant Dink Üstünden AKP – Cemaat Savaşı”, Cumhuriyet, 11 Kasım 2015, s.6.
[56] Fatih Yaşlı, “Dink Cinayeti: Bir İhanetin Anatomisi”, Birgün, 13 Aralık 2015, s.3.
[57] Mithat Sancar, “Hrant’ın Vasiyeti”, BasHaber Gazetesi, 19 Ocak 2015… http://basnews.com/tr/opinion/2015/01/19/hrantin-vasiyeti/
[58] Meltem Yılmaz, “Aksu Yasin Hayal’in Sorgusuna Girdi, ‘Helal Olsun’ Dedi”, Birgün, 7 Aralık 2016, s.5.
[59] “Katil Ogün Samast’ı İstanbul’a İstihbaratçılar Uğurlamış!”, Radikal, 21 Kasım 2015… http://www.radikal.com.tr/turkiye/katil-ogun-samasti-istanbula-istihbaratcilar-ugurlamis-1476987
[60] İstanbul Cumhuriyet Savcısı Gökalp Kökçü tarafından yürütülen Dink’in öldürülmesinde “kamu görevlilerinin ihmaliyle” ilgili başlatılan soruşturmada, devletin cinayetteki açık sorumluluğunu ortaya koyan çok önemli kanıtlara ulaşıldı. Daha önce imha edilen olay gününe ait telefon görüşme kayıtları TİB’ten elde edilebildi. Telefon görüşme kayıtlarının incelenmesi sonucunda, Dink’in öldürülmesinden hemen önce cinayetin işlendiği çevrede Samast’ı takip eden 6 kamu görevlisinin Dink’in öldürülmesini izlediği anlaşıldı. Bu görevlilerden birisinin İstanbul İl Jandarma Komutanlığı’nda görev yapan astsubay olduğu tespit edildi.
Ayrıca, Trabzon İstihbarat Şubesi’nin eleman görevine son verdiğini açıkladığı Erhan Tuncel ile teması sürdürdüğü de ortaya çıktı. Dink’in öldürüldüğü gün Tuncel’in Trabzon İstihbaratı ile 34 telefon görüşmesi gerçekleştirdiği saptandı. Ayrıca, Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi Başkanı Ramazan Akyürek tarafından imha edilen telefon kayıtları da TİB’ten temin edildi. Buna göre Samast, olay yerine yakın olan bir telefon kulübesinden cinayet anına kadar üç kez arama yaptı. Ayrıca Samast’ın, İstanbul’a gelmesiyle birlikte İstanbul ve Trabzon’daki Emniyet ve Jandarma birimlerinin aşırı telefon görüşmeleri yaptıkları anlaşıldı. (“Hrant, Devlet Gözetiminde Katledildi”, Gündem, 21 Kasım 2015, s.7.)
[61] “20 Ağustos 2015’te soruşturma savcısı Gökalp Kökçü hazırladığı Dink cinayeti iddianamesinde; ‘12 Ekim 2006’ ve ‘12 Kasım 2006’ tarihlerinde haber elemanı Erhan Tuncel ile yapılan ve bugüne kadar ortaya çıkmayan görüşme raporlarının, “Engin Dinç’in ifadeye geldiği sırada kendisine verildiğini, bunların bugüne kadar soruşturma makamlarından gizlendiğini” belirtmişti.
Bu raporlar ne savcılıkta, ne Trabzon istihbaratının ne de Ankara’daki İstihbarat Daire Başkanlığı’nın bilgisayarlarında bulunuyordu. Zira her iki şehirdeki polis istihbarat merkezlerinde bu konuya dair dijital kayıtlar da silinmişti.
Elde edilen raporlar Engin Dinç’in Trabzon İstihbaratı’nın başından ayrılmasından sonra da ‘12 Ekim 2006’ ile ‘12 Kasım 2006’ dönemlerinde de Trabzon’daki ekiplerin Erhan Tuncel ile yeni görüşmeler yaptıklarını, Trabzon Emniyet Müdürü Reşat Altay’ın da bu görüşmelerden haberdar olduğunu gösteriyordu. Raporların altında Reşat Altay’ın imzası vardı. Dink cinayeti işlendiği sırada Trabzon Emniyet Müdürü olan Reşat Altay, 22 Aralık 2014 yılında savcılığı verdiği ifadede ‘Dink’e suikast düzenleneceğinden haberi olmadığını’ söylemişti.” (“Trabzon İstihbarat’a Dink Baskını Yapılmış”, Vatan, 15 Ocak 2016, s.6.)
[62] Helin Şahin, “Dink Cinayetinde Kamu Görevlileri Çeteye Hizmet Etti”, Star, 19 Ocak 2015, s.12.
[63] Canan Coşkun, “MİT’ten Samast’a Büyük Karşılama”, Cumhuriyet, 2 Ağustos 2017, s.10.
[64] Canan Coşkun, “Bir Tek Hrant Bilmiyordu”, Cumhuriyet, 13 Ağustos 2016, s.6.
[65] “Dink’in Öldürüleceği Bilgisi Bizden Gizlendi”, Cumhuriyet, 8 Kasım 2016, s.11.
[66] Cansu Pişkin, “Cerrah İstanbul’a Gönderilen Raporu İmha Etmemi İstedi”, Evrensel, 3 Aralık 2016, s.13.
[67] Damla Güler, “… ‘Devlet Olarak Dink’in Ölmesine Göz Yumduk”, Milliyet, 20 Nisan 2016, s.16.
[68] “Dink Davasında İtiraf: 10 Ay Önce Bildirdim”, Cumhuriyet, 21 Haziran 2016, s.7.
[69] “İstihbaratçı Zenit: Hrant’ın Öldürülmesine Devlet Olarak Göz Yumduk”, Cumhuriyet, 19 Nisan 2016… http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/518223/
[70] Canan Coşkun, “İhmal İddianamesi Mahkemede”, Cumhuriyet, 10 Aralık 2015, s.13.
[71] Canan Coşkun, “Cinayete ‘Jandarma Bölgesi’ Savunması”, Cumhuriyet, 14 Ekim 2016, s.7.
[72] Canan Coşkun, “Dinç: Ben Olsaydım Operasyon Yapardım”, Cumhuriyet, 12 Ekim 2016, s.13.
[73] Canan Coşkun, “İstihbaratçı 5 Dakika Mesafedeymiş”, Cumhuriyet, 4 Mart 2016, s.7.
[74] “Dink’in Katilini İzleyen 6 İstihbaratçının Kayıp Görüntülerine Ulaşıldı”, 3 Mayıs 2016… http://www.haberdar.com/gundem/dink-in-katilini-izleyen-6-istihbaratcinin-kayip-goruntulerine-ulasildi-h27998.html?mnst=10292
[75] Canan Coşkun, “Dink Davasında Müfettiş, Polisle Görüşmesini Anlattı: Ankara ‘Bu İşi Karıştırmayın’ Dedi”, Cumhuriyet, 14 Nisan 2017, s.11.
[76] Damla Güler, “Trabzon ve İstihbaratı Karıştırmayacaksınız”, Milliyet, 11 Aralık 2015, s.22.
[77] “Dink Cinayetinde İhmali Olduğu İddiasıyla Yargılanan Kamu Görevlisi: İstihbarat Kusuru Vardır”, Cumhuriyet, 5 Aralık 2017, s.10.
[78] Canan Coşkun, “Dink Davasında Çarpıcı İfade: Cinayet Planını Komutan Gizlemiş”, Cumhuriyet, 6 Ekim 2017, s.11.
[79] “… ‘Tehdit Değil Uyarı’ymış!”, Birgün, 12 Aralık 2014, s.7.
[80] Canan Coşkun, “Hayal MİT’e Gidip Geliyordu”, Cumhuriyet, 2 Temmuz 2017, s.5.
[81] “Dink’in Katili Samast’ın CD’si Kırılmış”, Cumhuriyet, 3 Şubat 2016, s.5.
[82] “Dink Cinayetinde Kayıp Görüntü Poliste mi?”, Cumhuriyet, 20 Ocak 2016, s.6.
[83] Canan Coşkun, “Zabıt Kâtibi Bilirkişi Oldu”, Cumhuriyet, 3 Eylül 2015, s.7.
[84] Canan Coşkun, “Danıştay Saldırısı Güler’in Kanatları Altında İşlendi”, Cumhuriyet, 11 Şubat 2017, s.6.
[85] Dink Ailesi avukatı Hakan Bakırcıoğlu, İstanbul Savcılığı’na 10 Ağustos 2015’te verdiği dilekçede, Engin Dinç’in, Yasin Hayal ve örgütünün Dink’e dönük saldırı hazırlığında olduğuna dair 15 Şubat 2006’dan itibaren bilgi sahibi olmasına rağmen konuyu Trabzon Valisi, Trabzon Cumhuriyet Başsavcılığı, Trabzon İl Jandarma Komutanı ve MİT’e yazılı şekilde iletmediği ve Dink’e yönelik saldırı hazırlığında olan örgüte operasyon yapmadığı suçlamasını yöneltmiş, Ceza Kanunu 83. maddesi [Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi] uyarınca iddianame düzenlenmesini istemişti. (“Dink Davası Sanığı Dinç Şimdi de Emniyet Müdürü Yapıldı”, 26 Ekim 2016… https://www.evrensel.net/haber/293818/dink-davasi-sanigi-dinc-simdi-de-emniyet-muduru-yapildi)
[86] “Dink Cinayetinin Sanığı Eskişehir’i Yönetecek”, Birgün, 27 Ekim 2016, s.7.
[87] “Dink Cinayeti Şüphelisine Ödül Gibi Atama”, Cumhuriyet, 6 Ocak 2015, s.5.
[88] Zeynep Oral, “Dink’i Özlüyorum”, Cumhuriyet, 19 Ocak 2017, s.15.
[89] Canan Coşkun, “Üst Yapıya Ulaşmak Mümkün”, Cumhuriyet, 27 Nisan 2015, s.12.
[90] Mahmut Lıcalı, “Bakan Soylu’yu Polis de Yalanladı”, Cumhuriyet, 22 Eylül 2017, s.4.
[91] “Hayko Bağdat, Gökçek’e Tazminat Ödeyecek”, Evrensel, 4 Mart 2016, s.13.
[92] Doğan Özgüden, “Muncusun… Mancusun… Soykırımın Acılı Beldeleri”, Artıgerçek, 10 Ağustos 2017… https://www.artigercek.com/muncusun-mancusun-soykirimin-acili-beldeleri
[93] “Meclis’te ‘Soykırım’ Gerginliği… HDP’li Paylan’a Ceza Verildi”, Cumhuriyet, 15 Ocak 2017, s.5.
[94] İhsan Çaralan, “1915 Sadece 1915 midir?”, Evrensel, 4 Haziran 2016, s.3.
[95] Jamanak Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Koçunyan’ın ifadesiyle, “Hrant’ın menfur, gayrı insani bir şekilde bizden koparılması Türkiye’deki Ermeni cemaatinde büyük bir sarsıntıya yol açtı. Duygusal büyük bir tahribat yarattı ve bu tahribatın giderildiğini söyleyemeyiz. Türkiye’deki Ermeniler Hrant’ın aramızdan bu şekilde alınışını hazmedemediler ve hazmedemeyecekler. Bu derin bir ikame edilememe duygusu yaratmış durumda… Türkiye’deki Ermeni toplumu büyük bir yalnızlık hissi içindedir. Dink cinayeti bu yalnızlık hissini son derece derinleştiren bir etken olmuştur. Bu cinayet tamamıyla aydınlatılıp da bütün failleri yasaların öngördüğü çerçevede cezalandırılmış da olsaydı o duygusal boşluk zaten ikame olamayacaktı. O yara orada kalacak. Ama bu demek değildir ki vazgeçilsin… Cinayetin aydınlatılmasıyla bu olayın ötesinde psikolojik, demokratik bir kazanım temin edebilir. Türkiye’deki Ermeniler bir taraftan Hrant’ın aramızdan alınışı, yokluğu ve boşluğuyla baş etmeye çalışırken, öbür taraftan da siyasi cinayetin aydınlatılması veya soruşturulması sürecindeki bulmacaları takip ediyorlar.” (Canan Coşkun-Elif Akgül, “Jamanak Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Koçunyan: Ortak Aklımıza Neşter Atıldı?”, Cumhuriyet, 18 Ocak 2017, s.10.)
[96] Canan Coşkun-Elif Akgül, “Sayat Tekir: Hepimiz Bir Parça Değiştik”, Cumhuriyet, 20 Ocak 2017, s.10.
[97] Ceyda Karan, “Özlemle, Öfkeyle, İnatla!”, Cumhuriyet, 20 Ocak 2016, s.13.
