Yaşar Kazıcı / Yazarın diğer makaleleri için tıklayınız
Korona ve İşçi-Emekçilerin Durumu
Maden İşçileri
Türkiye genelinde 107.000 işçi madenlerde çalışmaya devam ediyor. Soma’da 11.000 maden işçisi çalışıyor. Bu süreçte Soma’da kronik hastalığı bulunan 300 işçi ücretsiz izine, 250 işçi ise yıllık izinlerini kullanması dayatılarak ‘ücretli’ izne çıkarıldı. Yıllık izni biten işçiler ise ücretsiz bir şekilde izinde tutuluyor. Madende çalışan bir işçinin ciğerleri ortalama %15 hasarlıdır. Madenler bu açıdan meslek hastalığı barındıran sektörlerdir. Maden altında çalışan işçiler kapalı bir ortamda bulunduğu için aynı havayı soluyorlar. Yer altına girip yer üstüne çıktıkları çalışma esnasında ise 1 metrelik sosyal mesafe bir kenara sıkış tıkış inip çıkmak zorunda kalıyorlar. İşçileri taşıyan servisler ise en az günde 45 dakika onlarca işçinin tıkış tıkış bindirildiği araçlarla iş yerlerine taşınıyor.
AVM, Kargo, Süpermarket, Posta, Kurye Emekçileri
Türkiye-Kürdistan toplamında 436 AVM bulunuyor, 500.000’in üzerinde AVM işçisi var. 177 AVM salgın sürecinde kendi kararıyla kendini kapattı. Hükümetin AVM’leri kapatmak gibi bir niyeti olmadığı görülüyor. Mağazaların çoğu kepenk indirse de internet üzerinden alışverişler devam ettiği için arka planda, depoda çalışan yüzlerce işçi var. Ayrıca çağrı merkezleri bu dönem çok sık kullanıldığı için çağrı merkezi çalışanlarının da iş yükü ağırlaşmış durumdadır.
İnternet üzerinden alışverişler devam ettiği için motorlu kurye çalışanları, kargo çalışanları üzerinden yoğunluk kalkmadığı gibi gün içerisinde onlarca insanla temas ediyorlar. Kendi işyerlerinde de yine çalışan arkadaşlarıyla birlikte temas çok yoğun olarak yaşanıyor.
Üsküdar Bağlarbaşı GanachePatisserieCafe’de virüs sebep göstererek 60 işçi, Edirne Trakya Üniversitesi’nde yemekhanede taşeronda çalışan 80 işçi ücretsiz izne çıkarıldı.
‘’Bir posta işçisi günde ortalama 50-55 kişiyle muhatap olur. Bu kadar kişiyle muhatap olmamız potansiyel virüs taşıyıcı olmamıza neden oluyor. Biz virüsü aktarabiliriz de alabiliriz de. Bir futbolcuya verilen değerin biz emekçilere de verilmesini talep ediyoruz.’’ Zafer Ürik – DİSK\ İletişim İş Sendikası
‘’İşçiler dert yanıyor, kapatma kararı alan markalar şimdi yavaş yavaş yeniden iş ilişkisini aktif etmeye çalışıyor. 25’er, 30’ar kişilik grupları bazı markalar iade transferi, ürün iadeleri gibi teknik meseleler için çağırıyorlar.’’TEZ-KOOP İŞ Sancak Yıldız
Amed’te ihracatın %60-%70’i Irak ve İran tarafına yapılıyordu sınır kapıları kapatılınca bu alanda çalışan emekçilerin durumunun ne olduğu bilinmiyor.
İnşaat İşçileri
Türkiye genelinde inşaat iş kolunda 1 milyon 200 bin işçi çalışıyor. Uzmanlar korona sürecinde sağlıklı beslenmek gerektiğini söylerken; iş yerlerinde yemekhaneler kapatılırken işçilere yemek molalarında sağlıksız kumanyalar dağıtılıyor. Buna tepki gösterip ekmek arası ıspanak görüntüsünü paylaşan bir inşaat işçisi işten atıldı.
İstanbul Üsküdar’da bulunan EmaarSquare şantiyesi bir işçi de korona virüs belirtileri görülmeye başlamıştı. İnşaat İşçileri Sendikası’nın taleplerini görmezden gelen iş veren, Erdoğan’ın akşamki açıklamasının ardından şantiyeyi boşaltmaya başladı. Şantiyede çalışan işçiler memleketlerine gönderilmeye çalışılırken, hiçbir işçiye test yapılmadı. Öte yandan işçiler getirilen otobüslerle balık istifi seyahat yapmaya zorlanılıyor. Memleketlerine gönderilen işçilere ücretleri de ödenmedi.
Taksim AKM inşaatı işçileri gibi birçok sektörden işçiler korona virüs ile talepleri doğrultusunda iş bırakma eylemleri gerçekleştiriyorlar.
Sağlık Emekçileri
Sağlık emekçileri yeterli sayıda ekipmana ulaşamıyor. Yoğun mesai yapılıyor, yeterince personel olmamasından dolayı iki-üç saatlik uyku ile çalışan emekçiler var. Toplu taşıma araçlarıyla hastaneye gidip gelmek zorunda kalıyor, duş-temizlik gibi ihtiyaçlar hastane yakınında karşılanmıyor. Sağlık çalışanlarına test yapılmıyor, hasta olup olmadıklarını bilmiyorlar. KHK ile yüzlerce sağlık emekçisi açığa alındı, işlerine geri dönmeleri gerekiyor. Güvenlik soruşturmasına tabi tutulan atanmayan 5.000 doktor bulunuyor.
Eğitim Emekçileri
Sayıları 100 bini bulan ücretli öğretmen ile 90 bine yakın kursiyer var. Milli Eğitim Bakanlığı’nda ders ücreti ile çalışan ücretli öğretmenler, okullar tatil edildiği için ders ücretlerini alamıyor. Kadrolu öğretmenlere tam maaş ödenirken ücretli öğretmenler, asgari ücretin de altında kalan gelirlerini kaybetmiş durumdalar. Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, mevzuat elvermediği için ücretli öğretmenlere maaş ödenemediğini açıkladı. Bakan Selçuk, telafi eğitimi yapılması durumunda ücretli öğretmenlerin bu dersler karşılığı maaş alabileceğini belirtti.
TÜİK verilerine göre günde 4.5 milyon işçi-emekçi İstanbul’da işe gitmek zorunda kalıyor.
Hükümet ücretli izin kararını kamu ve özel sektör için çıkarmak zorundadır.
‘’Üretim ve ihracatın devamı en önemli önceliğimizdir. Bunun için de sanayicilerimizi ve ihracatçılarımızı rahatlatacak tedbirleri de hayata geçirdik.’’ R. Tayyip Erdoğan
Erdoğan son açıklanan paketle kamuda olduğu gibi özel sektörde de esnek ve az sayıda personelle üretime devam edileceğini açıkladı.
‘’Toplu bir çalışmanın olduğu iş yerleri aslında büyük alarm veriyor bize. Özellikle bunu şantiyelerde görüyoruz. Üretimin devam ettiği büyük fabrikalarda görüyoruz. Belediye hizmetlerinde görüyoruz. İşverenlerin bunu bir fırsata çevirerek toplu işten çıkarmalar yaptığını gördük, bunun yanında fazla mesai kargo şirketlerinde çok net şekilde görülüyor. İşçilere fazla mesai dayatması yaptılar ve aslında riske birazcık daha açık hale getirmiş oldular. Her işverenin kendi insafına bırakılan bir süreçten bahsediyoruz.’’ Pınar Abdal – İSİG Meclis
Kısa Çalışma Ödeneği: Bir iş yerinde üretim durduğunda ya da azaldığında işverenin işçi çıkarmak yerine işçinin ücretinin yüzde %60’nı işsizlik fonundan ödemesidir. Esasında işsizlik fonundan karşılandığı için patronun ödediği bir ücret olarak görülemez. Bu ödeneğin verilmesi yine patronun inisiyatifindedir üretimin devam ettiği koşullarda işçiler çalışmaya devam etmek durumundadır. Örneğin; asgari ücretle çalışan bir işçinin eline kısa çalışma ödeneği olarak bin 752 TL geçecek.
Birçok işyerinde sendika olmaması veya yandaş sendikaların olması denetim konusunda büyük sorunlar yaratıyor. Tedbirler kapsamında işyerlerine giriş çıkışlarda ateş ölçer cihazlar olmalıydı.
İşsizlik Fonu 135 Milyar TL’dir. Ancak bu fon salgından önce patronlar için kredi kuruluşu gibi çalışan fiili olarak işveren fonuna dönüştürülmüştür. İşsizlik fonundan bir işsizin faydalanması için son üç yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması son 60 gün ise çalışmış olması kriteri aranıyor.
Kayıt dışı çalışan (özellikle tekstil ve inşaat sektöründe) Suriyeli mülteciler işsizlik fonu, ücretli izin, kısa çalışma ödeneği gibi hiçbir hakka sahip değildir.
Havasız, basık atölyelerde çalışan yüzbinlerce emekçi var. İnşaatlar, tekstil atölyeleri, fabrikalar, imalat sanayi, madenler virüsün bulaşma riskinin en yüksek olduğu çalışma alanlarıdır.
İşçilere ücretli izin verilsin!
Varlık Fonu, İşsizlik Fonu, İhtiyat Akçesi halk için kullanıma sokulmalıdır!
İşsizlere asgari ücret düzeyinde işsizlik ödeneği verilsin!
Asgari ücretin üzerinden veri kaldırılsın!
Temel gıdalarda, hijyen malzemelerinde KDV kaldırılsın!
Kira, elektrik-su-doğalgaz-iletişim-internet faturaları alınmasın!
İşten atmalar ve ücretsiz izinler yasaklansın!
Küçük esnafın gelir kaybı karşılansın, borçları ertelensin!
Sokak ekonomisiyle geçinen seyyar satıcılara, atık işçilerine sosyal destek verilsin!
En düşük emeklilik maaşı asgari ücret düzeyine çıkarılsın!
Temel hizmet ve mal üretimi dışında bütün işyerleri kapatılmalı açık olanlar tedbirlerle çalıştırılmalıdır!
[email protected] Bültenin PDF formatı için buraya tıklayın
