Rusya ile Ukrayna arasındaki Kırım ve Dombas gerilimi Karadeniz’in soğuk sularını adeta fokurdatıyor.
Eyüp Yalur / Yazarın diğer makaleleri için tıklayınız
Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi, Dombas bölgesini Ukrayna’dan kopararak özerk hale getirmesi ve Azak Denizini kontrol etmek istemesi eski Sovyet Rusya toprakları üzerinde tekrar egemenlik kurmak istemesinin göstergesidir.
Romanya, Bulgaristan, Slovenya, Slovakya, Litvanya, Estonya, Letonya NATO üyesi oldukları için NATO Rusya ile sınır komşusu oldu. Rusya kuşatıldığını düşündüğü için Ukrayna üzerinden kıyameti koparıyor.
Bu gerilim Ukrayna’yı ABD ve Rusya’nın çatışma kuşağı haline getirmiştir. Bu çatışma kuşağı küresel bir çatışmaya neden olabilir.
ABD Ukrayna’ya destek amaçlı iki savaş gemisini boğazdan Karadeniz’e geçirmek için Türkiye’ye diplomatik bildirimde bulundu. Diplomatik kaynaklar ABD’nin Karadeniz’e göndereceği iki savaş gemisi için Montrö sözleşmesine uygun olarak 15 gün önceden bildirim yapıldığını duyurdu.
Amerika’nın Karadeniz’e göndereceği iki savaş gemisi 1. Dünya Savaşı başlarında Rus limanlarını topa tutan Alman gemileri olan Yavuz ve Midilli gemilerini anımsatıyor. Bu gemiler Rus Limanı Sivastopol’u bombalayınca Osmanlı resmen savaşa girmiş oldu. Osmanlı’nın Birinci Dünya Savaşı’na müdahil olması savaşın iki yıl uzamasına neden olmuştur.
Bu konudaki tepki Rusya Dışişleri bakanlığı sözcüsü Mariya Zaharova’dan geldi. Zaharova Rusya’nın Montrö anlaşmasının bir tarafı olduğunu belirterek “Anlaşmayı revize etmeye yönelik her türlü girişim ülkemizin çıkarlarını etkiler,” dedi. Velhasıl birkaç gündür süren gemi gönderme gerginliği şimdilik ABD’nin vazgeçmesi sonucu az da olsa gerginliği düşürdü.
TÜRKİYE UKRAYNA İLİŞKİLERİ
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ve Cumhurbaşkanı Erdoğan Huber Köşkünde baş başa ve heyetler arası görüşmelerin ardından ortak basın açıklaması düzenlediler.
CB Erdoğan “Türkiye olarak Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini güçlü bir biçimde savunduk. Kırım’ın ilhakını tanımama yönündeki prensip kararımızı bir kez daha teyit ettik. Kırım platformunu desteklediğimizi belirttik” dedi.
CB Erdoğan savunma sanayi, turizm, İHA’lar her tipteki türbin motorlarının inşası için ortak projeler başlatma gibi Ukrayna ile olan işbirliğimiz hiçbir surette üçüncü ülkelere karşı bir girişim değildir.
Türkiye’nin Ukrayna’ya verdiği bu destek Rusya’yı çok kızdırdı. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov Türkiye’nin Ukrayna’ya İHA satmaması konusunda uyardı. Havayolu iletişim kısıtlamasına karar verdi. Bu vesileyle Türk turizmi büyük darbe yemiş oldu.
Turizm Bakanlığı’nın 2019 verilerine göre Rusya Federasyonu yüzde 17.65 artış ve 7 milyon 17 bin 657 ziyaretçi sayısı ile birinci sırada yer aldı.
Suriye iç savaşının aktörleri olan Esat yönetimi, Rusya ve Türkiye açısından İdlib büyük önem taşıyor. Suriye iç savaşında Rusya Esat güçlerini desteklerken Türkiye Esat “muhaliflerini” desteklemektedir. Eğer Türkiye Karadeniz’de Rusya’ya karşı Ukrayna’yı desteklerse -ki öyle görünüyor- Rusya’nın Doğu Akdeniz, Suriye ve Libya politikaları Türkiye’ye karşı sertleşir.
Sonuç olarak Kanal İstanbul’un Montrö Sözleşmesi’ni tartışmaya açması kaçınılmazdır. Ruslara göre Montrö Rusya’nın güvenliğinin temel belgesi ve Karadeniz’in barış denizi olmasının güvencesidir.
Montrö’nün baypas edilmesi artık Karadeniz’in barış denizi olmadığını NATO güçlerinin ve Rusya’nın gerginlik ve çatışma bölgesi olmaya aday bir deniz olacağının göstergesidir.
