Anayasa bir devletin nasıl yönetileceğini, kişi hak ve özgürlüklerini düzenleyen, güvence altına alan yasama, yürütme, yargı organlarının bağımsız ve tarafsızlığını sağlayan, temel kurumların nasıl işleyeceğini belirleyen, devletin temel kanunudur.
Eyüp Yalur / Yazarın diğer makaleleri için tıklayınız
1921 Anayasasının Kürtlere muhtariyet (özerklik) tanıması, bireysel hak ve özgürlüklerin geniş tutulması dönemin iktidarını rahatsız ettiği için yeni bir anayasa yapma gereği duyuldu.
Lozan antlaşması imzalanmış, dışarıya barış ve demokrasi mesajları verilmiş yani bu özgürlükçü anayasa işlevini tamamlamıştı.
Ülkenin kurucu ve en demokratik anayasası yetersiz bulunarak yeni anayasaya gerek duyulmuştu. 20 Nisan 1924’te1921 Anayasası yürürlükten kaldırılarak 1924 Anayasası yürürlüğe konulmuştu.
27 Mayıs 1960’taki askeri darbeden sonra 1961Anayasası olarak bilinen bu anayasa halk oylamasıyla yürürlüğe girdi. Bu anayasayla, Anayasa Mahkemesi, Danıştay, Yüksek Hakimler Kurulu gibi yeni kurumlar oluşturuldu.
12 Eylül 1980’deki askerî darbeden sonra 7 Kasım 1982’de yapılan halk oylamasıyla hak ve özgürlüklere çok ciddi kısıtlamalar getiren 82 Anayasası kabul edilmiştir. Bu darbe anayasası, Anayasa Mahkemesi’nin, Danıştay’ın denetim yetkilerini kısıtlamıştır.
YENİ ANAYASA BİR GEREKLİLİK Mİ?
1921 anayasasından daha demokratik, katılımcı, eşit vatandaşlık ilkesine bağlı, yargının bağımsızlığını, kişilerin hak ve özgürlüklerini savunan bir anayasa elbette ki gerekli.
-Anayasa bir toplumsal sözleşmedir. Bu toplumsal sözleşme Kürd’ü, Ermeni’yi, Rum’u, Roman’ı vd. olduğu gibi kabul edip kucaklaması gerekir.
-Anti demokratik YÖK kaldırmalı.
-Sünni Müslümanlara hizmet sunan Diyanet ya bütün inançlara eşit mesafede olup hizmet etmeli ya da iptal edilmeli.
-Gerçek anlamda bireylerin can ve mal güvenliği sağlanmalı, kaybedilen insanlar bulunmalı kayıplar son bulmalıdır.
-AHİM ve AYM kararlarının bağlayıcılığı kabul edilmeli.
-Keyfî siyasi tutuklamalara son verilmeli ve siyasi tutsaklar serbest bırakılmalıdır.
-Başta siyasiler olmak üzere derneklerin, vakıfların, STK gibi kurumların başındaki insanların görev sürelerine sınırlama getirilmeli.
-Devleti değil vatandaşı kutsal gören, vatandaşa güç gösteren değil vatandaşı koruyup kollayan bir anayasa.
-Darbe anayasasının mirası antidemokratik yüzde on seçim barajı kaldırılmalı.
İKTİDARİN MUHALEFETLE DANSI
İktidarın asıl amacı yeni bir anayasa yapma değil, muhalefette bir gedik açmaktır.
Muhalefetten bir şekilde ana parçalardan birini kopararak ya kendine dahil etme ya da millet ittifakının dışında üçüncü bir ittifaka zorlamaktır. Bunu başardığı an baskın bir erken seçime gidebilir. Bugüne kadar yapılan ayak oyunlarıyla bunu beceremeyen iktidar anayasa kartını ileri sürdü. Burada amaç millet ittifakına nifak sokarak bu ittifakı dağıtmaktır.
Ekonomik ve siyasal anlamda tabir-i caizse duvara toslayan iktidar muhalefeti bölerek çıkış yolu arıyor.
Sonuç olarak, dün “anayasayı bir kez delmekle bir şey olmaz,” diyen zihniyetle bugün, “devletin gücünü göreceksiniz. Kimseye devletimizin gücünü sınamayı tavsiye etmiyoruz,” diyen zihniyet dünyanın en demokratik anayasasını yapsa dahi ne içeride ne de dışarıda kimseye güven vermeyecektir. Çünkü iktidar her zaman olduğu gibi bildiğini okuyacaktır.
