BATMAN – 12 bin yıllık tarihi yapıya ve geçmişe sahip olan Hasankeyf, yapılacak Ilısu Barajı ile yok olma ile tehdidi ile karşı karşıya. Yıllardır kendi topraklarından göçertilmek istendiklerine dikkat çeken kadınlar, “Belleğimizi asla unutmayız, unutturmayız kimse boşuna sevinmesin” dedi.
Batman’a bağlı Hasankeyf, iki yakası Dicle’nin ayırdığı tarihi bir ilçedir. İlçenin tarihi 12 bin yıl öncesine dayanıyor. Hasankeyf, 1981 yılında doğal koruma alanı ilan edilmesine rağmen Ilısu barajı yapılarak sular altında bırakılma ile karşı karşıya. Yıllar önce yapılacağı söylenen barajın 2019 yılında tamamlanması planlanıyor. Binlerce yıllık geçmişe dayanan tarihi yapıların yok edilmesi aslında devletin yürüttüğü bilinçli politikalardan biri. Kürdistan’da bulunan binlerce yıllık tarihi yapılar ve alanlar bilerek yok edilmek isteniyor. Tarihi yapıların bir bir yok edilmesinin altında ise Kürtleri belleksiz ve tarihsiz bırakmak yatıyor. Belleksizleştirme Diyarbakır’ın Sur ilçesinde, Botan Çayı’ndan ve Hasankeyf’te de son hızla sürdürülüyor.
‘Belleğimizi asla unutmayız’
Hasankeyfli kadınlara yok olacak tarihi yapıları sorduğumuzda, kadınlar önce derin bir iç çekiyor ardından ise başlıyor sorumuza cevap vermeye. Yıllardır kendi topraklarından göçertilmek istendiklerine dikkat çeken kadınlar, şimdide bir bütünen Kürtlerin tarihinin yok edildiğine dikkat çekti. Zeynel Bey türbesinin taşınmasına tepki gösteren kadınlar, “Bunu görünce canımız yanıyor. Nereye kadar bize bunu yapmayı düşünüyorlar. Ne yaparlarsa yapsınlar bir yerden gideriz diğer yere kuruluruz. Belleğimizi asla unutmayız, unutturmayız kimse boşuna sevinmesin” dedi.
Hasankeyf’i Yaşatma Girişimi Derneği’nin yaptığı araştırmalar ve topladığı bilgiler Hasankeyf’in yok olma ile karşı karşıya olduğunu gösteriyor.
Toplanan bilgi ve veriler ise şu şekilde:
Hasankeyf, Dicle üzerinde yapılması planlanan Ilısu Barajı ve Hidroelektrik santrali baraj gölü nedeniyle sular altında kalma ve tüm kültürel hazinesini yitirme tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu nedenle Ilısu barajı suları altında kalacak olan Hasankeyf’te kurtarma kazıları ile tarihi eserlerin taşınmasıyla ilgili çalışmalar yapılmaktadır. İlk olarak 550 yıllık geçmişe sahip Zeynel Bey Türbesi 12 Mayıs’ta taşındı. Zeynel Bey Türbesi’nin ilk taşıma denemesi başarısız olurken, taşıma esnasında kubbenin zarar gördüğü edinilen bilgiler arasında. Zeynel Bey Türbesi’nin taşınacağı yol için ise ağaç kıyımı yapılarak türbeye yol yapıldı. Ayrıca Hasankeyf’te bulunan 7 tarihi yapının da taşınacağı belirtildi.
Çok sayıda yerleşim yeri sular altında bırakılacak
Ilısu Barajı Projesinin bitmesi ile 250’ye yakın höyük, 5 binden fazla mağara, tarihi camiler, minareler, kilise kalıntıları, sahabe kabirleri, türbeler, tarihi köprüler gibi eşsiz değerler sular altında kalacaktır. İlçenin yüzde 90 gibi büyük bölümü barajdan etkilenecek, aralarında köy ve mezraların da bulunduğu 199 yerleşim yeri sular altında kalacaktır. Sular altında kalacak yerleşim yerleri Batman’ın Beşiri, Hasankeyf ve Gercüş ilçeleri, Diyarbakır’ın Bismil ilçesi, Siirt’in Merkez, Kurtalan ve Eruh ilçeleri; Şırnak’ın Güçlükonak ilçesi ile Mardin’in Dargeçit ilçesine bağlı köy ve mezralar. Yine 10 bini aşkın kişinin büyük kentlere göç edeceği tahmin ediliyor.
Baraj yapımı hızlandırıldı
Bölgede 2015 yılının Temmuz ayında başlayan çatışmalarla beraber Ilısu Baraj projesinin yapımı hızlandırıldı. Türkiye Cumhuriyeti Devleti yetkilileri çelişkili ifadeler kullansa da barajın tamamlanmasına kısa bir süre kaldı. Devlet Su İşleri (DSİ) 16. Bölge Müdürü Ali Fuat Eker barajdaki son durum hakkında, “Ilısu Barajı’nın inşaatında şu an itibarıyla yüzde 85 seviyelerine gelmiş durumundayız. Dolu savak inşaatında ise yüzde 95 seviyelerine geldik. Gövde dolgularını bitirdik. Gövdede sızmayı engelleyecek ön beton kaplamayı tamamıyla bitirdik. Şu an santral kısmında çalışmalarımız devam ediyor. Kısa sürede içerisinde bunu da bitirip inşallah önümüzdeki sene içerisinde su tutmayı hedefliyoruz” bilgilerini verdi. Hasankeyf Kaymakamı Faruk Bülent Baygüven ise basına şu bilgileri verdi:”2019 yılında barajda suyun tutulması hedefleniyor. Hasankeyflilerin taşınma işlemleri ise 2018’de tamamlanacak.”
50 yıllık baraja servet dökülüyor
Dicle Nehri üzerinde inşa edilen Ilısu Barajı’nın maliyetine 1 milyar euro ayrılırken, tarihi köprünün restorasyonu 12 milyon TL, Zeynel Bey Türbesi’nin taşınma maliyeti ise 16 milyon TL’yi buluyor. Yeni Hasankeyf için inşa edilen üç köprünün maliyeti ise 140 milyon TL’yi geçiyor. Baraj için harcanan milyarlarca lira tutarındaki paranın yanında 12 bin yıllık geçmişe sahip bir kültürel mirasın sular altında bırakılmasının hiçbir açıklaması yok. Ayrıca barajın geliri ne kadar olursa olsun harcanan para, sular altında bırakılacak kültürel miras ve çevreye verdiği zararın maliyetini karşılayamayacaktır.
sujın
