Raporda 199 ülke, basın özgürlüklerinin durumu açısından 0 (en iyi) ve 100 (en kötü) olmak üzere notlandırıldı. Buna göre Türkiye, 76 puanla dünyada 163’üncü, Avrupa’da ise 42’inci ve son sırada yer aldı. Listede Türkiye’nin hemen önünde 159 ve 160’ıncı sırayı paylaşan Angola ve Myanmar ile 161 ve 162’inci sırayı paylaşan Çad ve Zimbabve bulunuyor.
Raporda ülkeler ayrıca, basın özgürlüklerinde “özgür”, “kısmen özgür” ve “özgür olmayan” kategorilerine göre sınıflandırılırken, Türkiye “özgür olmayan” kategorisine alındı. Türkiye, 100 üzerinden aldığı 76 altı puanlar ‘basını özgür olmayan’ ülkeler arasında yer aldı. Ayrıca Türkiye, 2012-2016 yılları arasında notu 20 puan düşerek bu tarih aralığında basın özgürlüğü en çok gerileyen ülke oldu.
OHAL KARARLARINA DİKKAT ÇEKİLDİ
Raporda, Türkiye’nin notunun düşürülmesine gerekçe olarak, 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında çok sayıda baskıcı önleme başvurulması gösterildi. Sansürün artması, eleştirel ve bağımsız medya kurumlarının kapatılması, gazetecilerin işten çıkarttırılmaları, gazetecilere karşı keyfi gözaltı ve şiddet olaylarındaki keskin artış örnek verildi. Özgürlük Evi’nin raporunda ‘Türkiye’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a karşı girişilen 15 Temmuz darbe girişimi sonrası, bağımsız, eleştirel medya açısından sonra hali hazırda kötü olan durum daha da kötüleşti. Başarısız darbe girişiminden sonra ilan edilen OHAL altında çok sayıda medya kurumu kapatıldı, binlerce gazeteci ve medya çalışanı işlerini kaybetti, birçoğuna ülkeden çıkış yasağı getirildi’ görüşüne yer verildi. Ülkelerin basın özgürlüğü notlarına göre yeşil (özgür), sarı (kısmen özgür) ve mavi (özgür değil) renklendirildi.
EN SONDA KUZEY KORE VE TÜRKMENİSTAN VAR
Rapora göre basının en özgür olduğu ülke Norveç, en kötü olduğu ülke ise Kuzey Kore olarak gösterildi. Listede, Norveç (8 puan), Hollanda, İsveç (11’er puan), Belçika, Danimarka, Finlandiya (12’şer puan), Lüksemburg (14 puan) ve Andorra, İzlanda ve Liechtenstein (15’er puan) ilk sırada yer alan ülkeler oldu.
Kuzey Kore, Türkmenistan (98’er puan), Özbekistan (95 puan), Kırım, Eritre (94’er puan), Küba, Ekvador Ginesi (91’er puan), Azerbaycan, İran, Suriye de (90’ar puan) listenin en son sıralarında yer aldı.
ABD DÜŞÜŞE GEÇTİ
Özgürlük Evi raporunda ABD 23 puanla 33’üncü sırada yer aldı. ABD basını ‘özgür ülkeler’ kategorisinde tutulurken, ‘Başkan Donald Trump’ın hem başkan adaylığı döneminde hem de başkan olarak göreve başladıktan sonra basını hor gördüğü, medyasının ABD yönetimini, açıklamaları ve eylemlerinden dolayı sorgulama rolünü reddettiği, ülkenin basın özgürlüğü geleneklerine aldırış etmediği’ belirtildi. Başka hiçbir ABD Başkanının göreve başlamasının ilk aylarında medyayı bu kadar aşağılamadığı dile getirilen raporda ‘Ancak Trump’ın gazeteciler üzerinde sistematik kısıtlamalar getirmeye yeltenip yeltenmeyeceği şimdilik açık değil’ görüşüne yer verildi.
ABD’de basın özgürlüğünün hâlâ güçlü olduğu ancak düşüş eğilimine girdiği belirtilen raporda, ABD’nin basın özgürlüğü alanında diğer ülkeler açısından bir model ve arzu edilen standart oluşturmaya son vermesinin büyük bir tehlike oluşturacağı uyarısı yapıldı ve ‘ABD’deki siyasi liderler medyayı azarladığında diğer ülkelerdeki liderler de bundan cesaret alır. ABD’li liderler demokrasi ve basın özgürlüğünü desteklemekten geri adım attığında, başka ülkelerdeki gazeteciler de bunun etkisini duyar’ denildi.
GERİLEME DÜNYA ÇAPINDA
Rapora göre, dünyada basın özgürlükleri 2016 yılında son 13 yıldaki en düşük seviyeye gerilerken, dünya nüfusunun yalnızca yüzde 13’ünün ‘özgür’, yüzde 42’sinin ‘kısmen özgür’, yüzde 45’nin de ‘özgür olmayan’ medyaya sahip olduğu belirtildi.
(DHA)
