Letonya’da da birkaç ay önce yürürlüğe giren, anıtların kaldırılmasına izin veren yasa tartışmaya neden oldu. Bu yapıların bazıları tarihin bir bölümünü belgeleyen eserler olarak kabul edilirken, diğerleri “Sovyet dönemi propagandasının sembollerini temsil ediyor.”
Euronews, ‘Witness‘ programında ülkede yaşanan tartışmayı değerlendirdi.
Letonya, Ukrayna’nın işgalinden sonra şehir konseylerinden Sovyet rejimini yücelten anıtları yok etmesini isteyen yasayı onayladı. İnsan kalıntıları içeren mezarlıklar ve kültürel simge olarak değerlendirilen anıtlar ise korunmaya devam ediyor.
Rusların da yaşadığı Daugavpils’te üç büyük Sovyet anıtı var. Burası hükümet tarafından “propaganda sitesi” olarak etiketlendi.
Daugavpils Kent Konseyi üyesi Igor Prelatov da dahil olmak üzere Rusça konuşan birçok kişi kararı yanlış olarak değerlendiriyor: “Anıt birilerine minnetle yapıldı. Tarihe dönersek, burası kimin toprağı. Bunun hakkında durmadan konuşabiliriz. Bence anıtları yıkarak tarihi siliyoruz.”
Anıt alanında insan kalıntıları bulunduğu için yapının yıkılmayacağı belirtiliyor. Tarihçiler de bu konuda farklı düşünüyor.
Daugavpils Üniversitesi’nden Tarih Profesör Henrihs Soms, “Anıtın kendisi toplumda farklılaşmaya neden olmaz. Bölünmeye neden olan şey, bu anıtın farklı gruplar ve siyasi örgütler tarafından nasıl sömürüldüğüdür.” diyor.
“Sovyet anıtlarını gökkuşağı renklerinde boyayabiliriz”
Anıt aynı zamanda şehrin turistik kilometre taşlarından biri. Yerel rehber Vika Valuyeva, alternatif yollar öneriyor: “Yeniden boyayabiliriz. Ya da bir sanat nesnesi yapın. Gökkuşağı renkleri yapmayı öneriyoruz. En azından o zaman kasabamızda her zaman bir gökkuşağımız olabilir.”
Daugavpils Müzik Okulu Müdürü Aivars Broks da anıtların kaldırılmasını istiyor: “Onlardan ne kadar çabuk kurtulursak o kadar iyi. Sovyet iktidarı gönüllü olarak buraya geldi ve ‘biz buradayız’ diyerek işaretler bıraktı. Bu nedenle, onların kaldırılması gerektiğini düşünüyorum”
Ülkenin başkenti Riga’da Sovyet anıtları tek tek söküldü.
Yetkililer, ülkenin en büyük 2. Dünya Savaşı anıtının “Letonya’nın Sovyet geçmişine özlem duyanlar ve sonunda Rusya yanlısı aşırı milliyetçiler için bir buluşma alanına dönüştüğünü” söylüyor.
Riga Belediye Başkanı Martins Stakis, Riga’nın özellikle Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından “totaliterliğin daha fazla sembolünü istemediğini” ifade ediyor. Kent halkı anıtların yıklması için bağış toplamış.
“Yeni nesil o zamanı anlamıyor”
Tarihi veya kültürel simge yapılar olarak etiketlenen bazı anıtların, Letonya İşgal Müzesi’nde sergilenmesi düşünülüyor. Bu müzede danışman olan Gint Apals, anıtların kurbanları rahatsız ettiği görüşünde: “Kurbanlar aramızda. Hayatta kalanlar aramızda. Peki bu insanlar Sovyet askerlerinin figürlerini ve heykellerini gördüklerinde ne hissetmeliler?”
Letonya’daki yerel yönetimler müzede saklanmaları veya sergilenmeleri için düzinelerce anıt sundu.
Aizkraukle kasabasında Sovyet yaşam tarzının bir müzesi var. Tuvaletler bile o döneme ait.
Müzenin Direktörü Dzintra Cepure, bunun gibi kültürel alanların devam eden ulusal tartışmalara çözüm sağlamaya yardımcı olabileceğini düşünüyor: “Bence eski nesil bu anıtlar konusunda daha endişeli ve onlardan kurtulmak istiyorlar. Yeni nesil o zamanı anlamıyor.”
EuroNews
