Eyüp Yalur / Yazarın diğer makaleleri için tıklayınız
Rusya’nın 24 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna ile girdiği savaşın 16-17. ayına girildi. Başta görevi savaşı durdurmak olan BM ve diğer kurum, kuruluşlar olmak üzere ABD, AB, diğer Avrupa ülkeleri, Çin, Japonya gibi ülkeler arabuluculuk rolünü oynayarak bu savaşı durduracaklarına ABD, Avrupa ülkeleri Ukrayna’yı desteklerken bazı ülkelerde Rusya’yı destekliyorlar.
Batılı güçler Ukrayna’yı destekleyerek Rusya’yı hem yanlızlaştırmak hem de uyguladıkları ambargo ile yıkmak, olmazsa Putin’i yenerek dünya siyasetinden safdışı bırakmak istiyorlar.
Rusya’nın ekonomisini çökertmek için ürünlerine uygulanan ambargodan dolayı Rusya Ukrayna’nın üç önemli limanı olan Odesa, Çernomorsk, Yuzni limanlarından yapılan buğday, arpa, mısır, gübre gibi sevkiyatlara izin vermedi, buda başta Ortadoğu ve Afrika ülkeleri olmak üzere küresel gıda krizini gündeme getirmiştir.
Dünyadaki tahıl arzının yaklaşık üçte biri Rusya ve Ukrayna tarafından sağlanmaktadır.
13 Temmuz 2022 tarihinde İstanbul Kalender Kasrı’nda Birleşmiş Milletler, Türkiye, Rusya, Ukrayna arasında ” dörtlü toplantı” gerçekleştirilmiştir.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Gutteres tarafından yapılan açıklamada “Bu antlaşmanın amacı küresel açlığın önlenmesine, küresel gıda güvensizliğinin azaltılmasına ve Ukrayna Limanlarına giren ve çıkan ticari gemilerin emniyet ve güvenliğinin sağlanmasına katkıda bulunmaktır”dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Rusya’nın Karadeniz Tahıl Andlaşması’nı “şantaj” aracı olarak kullanıldığını öne sürdü. Gıdanın bir savaş aracı olarak kullanılmasına son verme taahhüdünde bulunan 91 ülke olarak bir bildiri yayımladı. Bu kendi başına güçlü bir ifadedir ve diğerlerini de buna katılmaya devet ediyoruz.” dedi.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov bu bölgenin Kiev rejimi tarafından askeri amaçlarla kullanıldığı çok açık. Buda unutulmaması gereken çok önemli bir husustur. ifadesini kullandı.
22 Temmuz 2022 tarihinde”Tahıl Koridoru Andlaşması” olarak ifade edilen metin üzerinde anlaşma sağlanmıştır.
Bu andlaşma ile Karadeniz üzerinden gıda ve tahıl ürünlerinin güvenli bir şekilde geçişi sağlanarak gıda fiyatlarının ve gıda kıtlığının kontrol altına alınarak küresel gıda krizinin önüne geçmek amaçlanmıştır.
17 Temmuz 2023 Tahıl Koridoru anlaşması Moskova tarafından askıya alınması Karadenizi yüksek gerilimli bir ortama soktu.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelensky “Rusya anlaşma’dan çıkarsa çıksın, biz Türkiye ve Birleşmiş Milletlerle tahıl ihracatını sürdürebiliriz” dedi.
Moskova’nın bu söyleme cevabı çok sert oldu.” Bundan böyle Ukrayna limanlarına gidecek olan bütün gemiler askeri hedef olarak kabul edilecektir”
Kiev’de benzeri Rusya limanlariyla ilgili aynı tehditte bulundu.
Rusya’nın Tahıl Koridorundan çekilmesinin üç önemli sebebi vardır.
a-) Tahıl Koridoru Andlaşması’nın Ukrayna tarafından askeri amaçlarla kullanıldığını iddia etmesi.
b-) Rusya’nın başta tahıl ve gübresi olmak üzere, ürünlerine uygulanan ambargonun kaldırılmaması.
c-) Başta Afrika ülkeleri olmak üzere yoksul ülkelerin bu andlaşmadan yararlanacakken, zengin ülkelerin bu andlaşmadan yararlanıyor olması. Bu tahılın sadece yüzde üçü Afrika ülkelerine gitti.
Rusya, BM, ABD, AB Ülkelerinin bu üç konuda kendilerine teminat verilmesi karşılığında Tahıl Koridoru Andlaşması’na uyacağını söylüyor.
Giderek ısınan Karadeniz’in sıcak çatışmalara sahne olması denize kıyısı olan ülkeleri korkutuyor.
Bu iki ülke arasında sürmekte olan savaş barışla sonuçlanmazsa dünyayı üçüncü bir felakete doğru sürükleyecek gibi gözüküyor. Bu savaş Dünyadaki birçok ülkeyi gıda kriziyle, açlıkla yüz yüze getirdi. Görünen o ki dünya üçüncü bir felaketi artık kaldıramaz.