Hengaw İnsan Hakları Örgütü 3 Ekim’de yayınladığı bir raporda, üçüncü haftasına giren protestolarda Rojhilat kentlerindeki gösterilerde en az 23 göstericinin hayatını kaybettiğini, isimleri ile birlikte teyit edildiğini duyurdu.
Hengaw’ın raporunda, Rojhilat’ta 1138 kişinin gösterilerde yaralandığını 2 binin üzerinde kişinin ise İran güvenlik güçlerince gözaltına alındığı ifade edildi.
Nika Şahkeremi’nin ölümü
19 Eylül’de Tahran’daki gösterilere katıldıktan sonra kendisinden haber alınamayan 16 yaşındaki Kürt kızı Nika Şahkeremi’nin cansız bedeni önceki gün İran güvenlik güçleri tarafından 8 gün sonra Loristan eyaletindeki ailesine teslim edildi. Dün Nika’nın cenazesi doğum gününde Loristan’ın Xuremawa kentinde toprağa verilmesi planlanıyordu.
Ölüm nedeni açıklanmayan Nika Şahkeremi’nin ailesi kızlarının yüzünde ve vücudunda morluklar ve yaralar olduğunu açıklamıştı. Güvenlik güçleri Nika Şahkeremi’yi Xuramawa’da defnedilmemesi yönünde aileyi tehdit etmesine rağmen aile kızlarını doğduğu topraklara gömmekte kararlı olduklarını duyurdu.
Ancak cenazenin nereye gömüldüğüne dair net bir bilgi edinilemezken sosyal medyada Nika Şahkeremi’nin annesinin “Nika kızım senin şahadetinle büyük onur duyuyorum” dediği bir görüntü paylaşıldı. Ancak yeri netleştirilemedi.
İran kentlerinde gösteriler gece boyu devam etti
Dün gece boyunca İran’ın Tahran, Kerec, Şiraz ve İsfahan kentlerinde gösteriler devam etti. Gösterilerde İran islam Cumhuriyeti ve liderleri aleyhine sloganlar atıldı.
İran’ın bir çok kentinde üniversite öğrencileri gösteri düzenlendi. Önceki gün Tahran Şerif Üniversitesi’nde gösteri düzenleyen öğrenciler güvenlik güçlerince ablukaya alınmıştı. Ablukayı duyan halk üniversiteye gelerek güvenlik güçlerinin öğrencileri gözaltına alınmasına engel oldu.
Öte yandan Jina Emini’nin ölümü sonrası patlak veren gösteriler ile dayanışma amaçlı dünyanın çeşitli ülkelerinde destek mitingleri düzenleniyor.
Hamaney’den ilk açıklama
Dün İran İslam Cumhuriyeti’nin en üst yetki mercii dini lideri Ayetullah Ali Hamaney gözaltına alındıktan sonra yaşamını yitiren Jina Emini’nin ölümü ve ardından patlak veren gösterilere ilişkin ilk kez konuştu. Hamaney gösterilerin planlı olduğunu ileri sürdü.
Ne olmuştu?
Tahran’da 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra komaya girerek hastaneye kaldırılan Jina Emini’nin 16 Eylül’de yaşamını yitirmesi ülkede infiale yol açmıştı.
Tepkiler üzerine Tahran polisinden yapılan açıklamada, İrşad devriyesinin Emini’yi bir saatlik “brifing” için karakola götürdüğü, genç kadının burada aniden bilincini kaybetmesi ve kalp rahatsızlığı yaşaması üzerine hastaneye sevk edildiği iddia edilmişti.
Ancak ailesi, Emini’nin gözaltına alınırken darp edildiğini, bedeninde darp izlerinin bulunduğunu açıklamıştı. Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde de Emini’nin gözaltına alınırken şiddete maruz kaldığı görülmüştü.
Emini’nin 17 Eylül’de memleketi Rojhilat’ın Saqiz kentinde düzenlenen cenaze töreni sonrasında Kürt kentleri başta olmak üzere, Tahran ve ülkenin batısındaki kentlerde protestolar başlamıştı.
Şu ana kadar Sine, Kirmaşan, İlam, Urmiye, Tahran Kerec, Tebriz, Meşhed, Kiş, Kirman, Yezd, Reşt, Beluçistan-Sistan, Bender Abbas, Abadan, Erdebil, İsfahan, Kazvin, Zencan, Mazenderan, Hemedan başta olmak üzere birçok şehirde gösteriler düzenlendi.
Birçok noktada eylemciler ile güvenlik güçleri arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. 18’inci gününe giren gösterilerde net olmamakla birlikte 80’in üzerinde göstericinin hayatını kaybettiği bildiriliyor. İran yetkilileri ise gösterilerde 41 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.
Ancak Beluçistan-Sistan Eyaletinin Zeydan kentinde geçen Cuma patlak veren gösterilerde güvenlik güçleri ile halk arasında yaşanan çatışmada İran’ın açıklamasına göre 19 kişi yaşamını yitirdi. İnsan hakları aktivistleri ise ölü sayısının 50’nin üzerinde olduğunu duyurdu. Çatışmalarda İran devrim Muhafızlarının istihbarat komutanı da öldürülmüştü.
Rûdaw