ABD’nin başkenti Washington’daki 2 farklı güvenilir kaynak, Washington Hattı’na, Beyaz Saray’daki Ulusal Güvenlik Konseyinde (MGK) Türkiye’nin Avrupa Masasından Ortadoğu Masasına kaydırılmasının tartışıldığını ifade ettiler.
Obama döneminde, portfolyosunda Türkiye de bulunan bir üst düzey yetkili, Türkiye’nin Avrupa yerine Ortadoğu’ya kaydırılmasının Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyinde Obama döneminde de tartışıldığını teyid etti. Şu anda Türkiye’nin kesin olarak Ortadoğu masasına alınıp, alınmadığı konusunda ise farklı yorumlar var. Obama döneminin üst düzey yetkilisi WHattı’na Türkiye’nin Ortadoğuya kaydırılması iddiaları hakkındaki farklı yorumlarla ilgili şu açıklamayı yaptı: ”Trump yönetiminde karışıklıklar ve yetersiz şekilde MGK çalışanlarına yapılan özgeçmiş sorgulamaları gibi nedenlerden dolayı MGK’nin bu konuda karar alması pek mümkün olmayabilir. Bu gibi kararlar bu şartlarda alınmış olsa da kolaylıkla değişebilir ve pek bir haber verilmeden değişik bir sonla bitebilir.”
Washington’da önde gelen düşünce kuruluşlarından birinde çalışan bir ikinci kaynak da, Türkiye’nin Ortadoğu masasına son zamanlarda kaydırılmasının düşünüldüğünü ve son zamanlarda Türkiye’nin Ortadoğu masasında ele alındığını aktardı. Türkiye’nin Avrupa yerine Beyaz Saray’da Ortadoğu masasında ele alınması tartışmalarının Obama döneminde de yoğunlukla yapıldığı, bunun en büyük sebeplerinin başında Suriye krizindeki rolü, yakınlığı, Suriye ve Irak ile beraber alınması gerekliliği olduğunu ise yine aynı kaynaklar teyid etti.
ABD Dışişleri Bakanlığı, konu ile ilgili sorulara yorum yapmak istemedi, ama yalanlamadı. Konunun Beyaz Saray MGK’sının işi olduğu ve orayla muhatap olunması gerektiğini kaydedildi.
Washington’daki güvenilir kaynaklardan biri, Beyaz Saray MGK’sından kimse böyle bir hamlenin ne mesaj göndereceği yönünde Dışişleri Bakanlığının fikrini sormadığını kaydetti.
Şu anki Trump’ın MGK’sı tam bir kaos içinde. Sızmalar, FBI ve ABD istihbarat kurumları ile Trump’ın çatışması, basın ile yaşanan büyük bir ‘savaş’ var.
Trump yönetimini yakından takip eden bir Washington uzmanı, Beyaz Saray’ın Türkiye’yi Ortadoğu masasına alma kararı gibi hamlelerin düşünüldüğü gibi, aynı hızla doğrultu değiştirebileceğini de hatırlattı.
Bu yazı, Washington’da ikisi önceki yönetim yetkilileri olmak üzere, toplam 6 Washington kaynağıyla görüşülerek yapıldı.
Ortadoğu’ya Kaydırılması Ne Demek?
Türkiye’nin Avrupa masası yerine Ortadoğu masasında yer almasının Türkiye’deki insan hakları, demokrasi standartları ve ikili işbirliğinin seviyesi açısından birçok dezavantajı olacağı düşünülüyor. Türkiye-ABD ilişkilerini yakından izleyen bir Washington uzmanına göre, Türkiye bundan sonra değerler çerçevesinde bir müttefiklikten ziyade, ortadoğu rejimlerine benzer, İncirlik üssünün en önde değerlendirildiği, çıkarlar çerçevesinde dönüştürülen bir ortaklığa geçişi demek olacak. Türkiye zaten bir süredir ‘çıkarlara bağlı’, veya ‘transactional’ ilişki olarak anılıyordu.
Washington kaynakları, Türkiye’nin ilk defa NATO üyesi olduğu 1952 yılında ABD Dışişleri Bakanlığında Ortadoğu bölümünde yer alırken uzun yıllar Ankara’nın şikayetlerinin ardından ancak 1974 yılında, Türkiye’nin Kıbrıs Harekatından hemen önce Avrupa Masasına kaydırıldığını ve bir süreliğine bundan dolayı da Kıbrıs Harekatı döneminde Türkiye hakkında Avrupa masasından uzmanlık yapabilecek kimsenin bulunamadığı bir boşluğun olduğunu hatırlattılar.
Trump Yönetiminin Türkiye İlişkisindeki 2 Önceliği:
Trump yönetiminde Türkiye’ye yapılan üst düzey ziyaretlerde en çok konuşulan iki konunun olduğu, bu öncelikler dışında ‘insan hakları’ ‘basın özgürlüğü’ ve diğer demokratik endişelere ise pek atıf yapılmadığı kaydedildi.
Washington kaynağının bildirdiğine göre Trump yönetiminin Türkiye ziyaretlerinde ilk olarak İncirlik’in durumu konuşuldu ve açık bir şekilde üs ile ilgili olarak şüphe olup olmadığı anlaşılmaya çalışıldı.
İkinci olarak ise Türkiye’de son yıllarda ‘kontrolden çıkmış’ olarak görülen ‘Amerikan karşıtlığı’ konusunda Ankara yönetiminin dikkati çekildi.
Son zamanlarda AKP medyasında anti-Amerikancı tonun hafifletildiği, Trump yönetiminin Türkiye’ye ‘seyahat uyarısı’ yaptığı halde Obama yönetimine kıyasla hemen hiçbir tepkinin Trump yönetimine gösterilmediği düşünüldüğünde, Ankara’nın anti-Amerikancı pozisyondan vazgeçtiği izlenimi var.
Şimdilik Türkiye, ABD Dışişleri Bakanlığında halen Avrupa ve Avrasya İşleri Masasında ele alınmaya devam ediyor. Buna rağmen örneğin Washington’ın önemli düşünce kuruluşlarından biri olan Atlantic Council’de Türkiye ‘Kuzey Afrika ve Ortadoğu – MENA’ bölümünde yer alıyor. Türkiye’nin Avrupa yerine Ortadoğu bölgesinde yer almasının tesadüfi olmadığı, konuyu yakından bilen kaynaklarca iletildi.
ABD Dışişleri Bakanlığı şimdilik Türkiye’yi Ortadoğu masasına kaydırmadı. Böyle bir kararın getireceği tepkilerden çekiniliyor.
43 yıl sonra ilk kez
Eğer iddialar doğru çıkar ve Türkiye bu tartışma sonunda gerçekten de Avrupa’dan Ortadoğu alınma süreci gerçekleşirse, 1974 yılından beri Beyaz Saray’ın kaptan köşkü MGK’da Avrupa İşlerinden sorumlu yetkililer tarafından, NATO ve AB ilişkileri çerçevesinde Avrupa masasında ele alınan Türkiye, böylece 40 yıldan fazla bir süre sonra ilk kez yeniden Ortadoğu Masasına geri kaydırılmış olacak.
Bu konuda konuşan Washington kaynakları, Ankara yönetiminin zaten uzun zamandır Avrupa’dan kopmak ve Ortadoğu’ya yaklaşmak gibi bir politika izlediğini ironi ile hatırlatarak bundan dolayı da Trump yönetimi öncesi alınan ve Trump döneminde de tartışılan bu kararın belki de Ankara tarafından desteklenebileceği konuşuldu.
İlhan Tanır, Washington, DC
washingtonhatti.com